BMC POWER Basın ve Medya Buluşması etkinliği kapsamında ilk olarak Radisson Blue Otel’de sektör basınıyla bir araya gelen BMC İcra Kurulu Üyesi ve Üst Yöneticisi (CEO) Murat YALÇINTAŞ ve BMC POWER Genel Müdürü Mustafa KAVAL devam eden projeler hakkında bilgi verdi ve basın mensuplarının sorularını yanıtladı. Ardından bizlere tahsis edilen bir otobüsle Radisson Blue Otel’in hemen yanında yer alan General Ali Fuat CEBESOY Kışlasındaki 1’inci Ana Bakım Fabrika Müdürlüğü (ABFM)’ne geçildi ve BMC Power tarafından buraya yapılan yatırımlar arasında yer alan Prototip/Seri Üretim Atölyesi ile aynı anda 4 adet motor ve 4 adet transmisyon ve güç grubunun test edilebildiği bir altyapıya sahip olan Türkiye’nin en büyük Avrupa’nın ise sayılı büyük ve modern Güç Grubu Test Merkezi gezilerek devam eden 400BG TUNA TTZA ve 600BG AZRA Dizel Motorları ile 1.000BG kapasiteli UTKU ve 1.500BG kapasiteli BATU Güç Grubu Programları kapsamında icra edilen test çalışmaları ve Merkezin sahip olduğu imkan ve kabiliyetler hakkında ilk elden bilgi alındı. BMC Power Tesis Ziyareti sırasında Genel Müdür Mustafa KAVAL, Genel Müdür Yardımcısı Ertuğrul AKKAYA, Üretim Direktörü İhsan ERSOY ve Güç Grubu Entegrasyon ve Test Direktörü Serdar AKÇA da bizlere eşlik etti. BMC Power Basın & Medya Buluşması, Radisson Blue Otel’de yenilen öğle yemeğinin ardından sona erdi. Dostane toplantı havasında gerçekleşen yemeğe katılan BMC CEO’su YALÇINTAŞ ve BMC Power Genel Müdürü KAVAL basın mensuplarının etkinliğe ilişkin izlenimlerini ve tavsiyelerini dinledikten sonra akıllara takılan sorulara cevaplar sundular.

BMC Power tarafından üretilen ve 2 Şubat 2023 tarihinde Savunma Sanayi Başkanlığı (SSB) ve Kara Kuvvetleri Komutanlığı (KKK)’ndan yetkililerin katılımıyla düzenlenen sevkiyat töreninde aynı zamanda isim lansmanı da gerçekleştirilen TTZA Motoru ilk olarak KKK akabinde ise Jandarma Genel Komutanlığı (JGnK, motor teslimatının Mayıs sonu Haziran başı gibi tamamlanması bekleniyor) için üretilen BMC VURAN Çok Amaçlı Zırhlı Araçlarda kullanılacak. BMC Power bu kapsamda BMC Otomotiv’in Pınarbaşı, İzmir’deki üretim tesislerine toplamda 90 adet TTZA Motoru teslim edilecek. Seri üretimi devam eden ilk parti 20 adet TTZA Motorunun Arifiye, Sakarya’daki 1’inci Ana Bakım Fabrika Müdürlüğü (ABFM) bünyesindeki BMC Power tesislerinden İzmir’e sevkiyatlarının 6 Şubat’ta tamamlanacağı açıklandı. Tüm motorların teslimatının ise 2023 Mayıs ayı sonuna kadar tamamlanması planlanıyor. TTZA Motoruna ‘TUNA’ adı verilmiştir. 2018 Kasım ayında geliştirme çalışmalarına başlanılan TUNA Motoru için yaklaşık 52 ay boyunca toplam 300.000 saat mühendislik çalışması yapıldı. TUNA Motoru, 6.500 saatin üzerinde Test Merkezi’nde ve 143.000km araç üstünde test edildi ve NATO Dayanım Testlerini tamamladı. Araç üstü testler kapsamında Erzurum ve Antalya’da farklı iklim ve coğrafi koşullarda yol testleri yapılmıştır. Akabinde ise SSB ve KKK temsilcilerinin katılımıyla kabul testlerine başlanılmıştır. TUNA Dizel Motoru 2023 yıl sonuna doğru KİRPİ-II MRAP araçlarına da takılacak. VURAN TTZA üzerinde TUNA Dizel Motoru, Allison Transmission ürünü 3200SP Otomatik Transmisyonu ile eşleştirilmiştir.

Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle, mülkiyeti Milli Savunma Bakanlığı (MSB)’nda kalmak üzere, 14 Mayıs 2019’da ASFAT A.Ş.’ne bedelsiz olarak devredilen 1’inci Ana Bakım Fabrika Müdürlüğü (ABFM)’nün işletim ve üretim hakkı ASFAT A.Ş. ile BMC Savunma arasında imzalanan bir protokol ile 25 yıllığına BMC Savunma Firmasına devredilmiş ve Ağustos 2019 itibarıyla devir işlemleri tamamlanmıştı. BMC Savunma, 21 Ağustos 2019'dan beri MSB kontrolünde ve denetiminde faaliyetlerini sürdürdüğü 1’inci Ana Bakım Fabrika Müdürlüğü (ABFM)’ne 50 Milyon Dolar tutarında yatırım yapma taahhüdünde bulunmuştu.

BMC CEO’su Murat YALÇINTAŞ

Etkinlikte açılış konuşmasını yapan BMC CEO’su Murat YALÇINTAŞ, etkinliğin düzenlenme amacını seri üretim TTZA Motorların ilk parti sevkiyat töreni öncesinde “Türkiye’nin savunma alandaki gören gözü, duyan kulağı ve hem BMC hem de Türk milleti için motivasyon kaynağı” olarak tanımladığı savunma basınını bilgilendirmek ve bu gururu savunma basınıyla paylaşmak olarak özetledi. 1,5 yıl önce BMC Grubunda bir hissedar değişikliği olduğunu ve 2 Türk hissedarın hisselerinin Tosyalı Grup tarafından devir alındığını anımsatan YALÇINTAŞ, “Tosyalı Grupla beraber bir üst yönetim değişikliği yapıldı ve bu üst yönetim değişikliği çerçevesinde de ben göreve geldim. O gün bu gündür de beraberce çalışıyoruz,” dedi. YALÇINTAŞ, üst yönetim değişikliği sonrasında savunma basını ile birinci ağızdan bilgi ve haber paylaşımı konusunda yaşanan sessizliğin gerekli olduğunun altını çizdi ve gerekçesini ise şu cümlelerle dile getirdi, “Biz yapacağız edeceğiz demeyelim, yaptığımızı gösterelim. Bu çok daha doğru ve güvenilir olur diye düşündük. Dolayısıyla aşağı yukarı 1.5 senelik bir sessizlik dönemi oldu.” BMC Power tarafından yürütülen projeleri ‘toprağa düşen tohum’a benzeten YALÇINTAŞ, “bu projeleri filiz verene kadar korumak zorundaydık. 1.5 sene sonra ilk filizler ortaya çıkmaya başladı. İlk filizler ortaya çıkmaya başladıkça, bunlar bizim filizlerimiz, artık baş verdi diye sizinle paylaşıyoruz,” diye konuştu. 1,5 senelik sessizliğin ardından önümüzdeki günlerde arka arkaya 3 yeni etkinliğe imza atılacağına dikkat çeken YALÇINTAŞ şöyle konuştu: “Yarın ilk motorumuzun seri üretiminin lansmanını yapacağız, ayrıca TTZA Motoruna bir isim vereceğiz ve duyuracağız. Bundan bir müddet sonra İzmir tesislerimizde bir lansman töreni olacak. Yine aynı şekilde oraya da sizleri davet edeceğiz. Bu sefer BMC Otomotiv’in ilk yerli motorlu VURAN araçlarının İçişleri Bakanlığına teslimi olacak. Oraya da sizi davet edeceğiz. Sizler İzmir tesislerini ve bu zırhlı araçlarımıza yaptığımız yenilikleri göreceksiniz yerlileştirme çalışmaları göreceksiniz, yerli zırhları göreceksiniz, yerli aksları, yerli  motorları göreceksiniz. Üçüncüsü de tabii ALTAY ile ilgili olacak, gene 1-2 ay içerisinde olacak gibi gözüküyor daha kesin tarihi belli değil. Orada hem ALTAY Ana Muharebe Tankı (AMT)’nın güç grubu BATU ile ilgili hem de ALTAY AMT’nin kendisiyle ilgili sizlere detaylı bilgi vereceğiz. Bu yaptığımız çalışmanın aynısını onlar için de yapacağız. Dolayısıyla bu aktivitede biz ALTAY ve BATU Güç Grubu ile ilgili size hiçbir bilgi vermeyeceğiz, sormamanızı da rica ediyoruz. Ama 2 ay sonra hem ALTAY konusunda hem BATU konusunda her türlü hem teknik bilgiye hem de diğer bilgiye ulaşacağınızı Allah ömür verirse tabii BMC Genel Müdürü olarak da ben size söz veriyorum.”

1,5 sene evvel ilk göreve geldiğinde yaptıkları strateji toplantısında tüm BMC Grubu'nun misyonunu ve vizyonunu ile üretim ve ArGe politikalarını yeniden belirlediklerini anlatan YALÇINTAŞ, bu strateji belirleme çerçevesinde BMC Power'ı Türkiye’nin kara ve deniz platformlarında ağır askeri güç gruplarını tasarlayan ve de üreten bir firma olarak konumladıklarını söyledi. Gerçekleştirdikleri ArGe ve tesis yatırımlarıyla askeri araçlardan ticari araçlara kadar birçok farklı alanda büyük başarılara imza attıklarını ve 2022 yılında gerçekleştirdikleri yaklaşık 327 Milyon ABD Doları değerindeki ihracatın bunun en önemli göstergesi olduğunu kaydeden YALÇINTAŞ, “Bu ihracat başarısıyla Türkiye’deki savunma sanayi kara araçları üreticileri arasında zirveye yerleşerek lider olan BMC, bu alanda ülkemizin tüm ihracatının yarısından fazlasını tek başına gerçekleştirerek büyük bir başarıya imza attı,” dedi. BMC olarak Arifiye’de Türkiye’nin en, Avrupa’nın da sayılı modern ve de büyük motor test merkezini yaptıklarını anımsatan YALÇINTAŞ, “Bu son derece büyük ve önemli bir yatırım. Sırf BMC Grubuna değil ama tüm Türkiye’ye hizmet eden bir yatırım motor test alanında. Aynı şekilde bu güç gruplarının işleme ve seri üretim merkezlerini de Ankara’da kuruyoruz onunla ilgili de çalışmaya başladık, “ diye konuştu.

Geride kalan 1,5 yıllık dönemde BMC hakkında çok haksız şeyler söylendiğini, söylenenlerin şu anda 3.000 fazla çalışana sahip BMC Grubunu son derece yaralamasına karşın doğru olmayacağını düşündükleri için bunlara cevap vermediklerini anlatan YALÇINTAŞ, “Arkadaşlar biz bir Türk şirketiyiz, Türkiye için çalışıyoruz, Türk milletine hizmet ediyoruz, Türk Silahlı kuvvetlerine hizmet ediyoruz. Bu çok nettir çok açıktır tartışma da kabul etmez,” dedi. BMC Grubu şirketlerinin (BMC Savunma, BMC Power, BMC Otomotiv gibi) diğer savunma şirketlerinden farklı olduğunu çünkü Türkiye’nin şu anda ALTAY, T155 FIRTINA-II ve 8x8 Kamyona Monteli T155 ARPAN Obüsü gibi en hassas projelerini yürüttüklerini belirten YALÇINTAŞ, geçtiğimiz 9 Ocak günü bir teslim töreni düzenlenen FIRTINA-II Obüsleri için birçok noktada yenileştirme faaliyetlerinde bulunduklarını ve 2025’ten sonra FIRTINA Obüslerinin yerli güç gruplarıyla üretilmeye devam edileceğini, ASFAT ile birlikte geliştirilen T155 ARPAN Obüsünün 2023 yılı içerisinde test için Türk Silahlı Kuvvetlerine teslim edileceğini açıkladı. YALÇINTAŞ, “Biz BMC olarak herhangi bir montaj fabrikası değiliz. Yani yurt dışından aldığımız parçaları monte eden bir fabrika değiliz veya BMC Powerolarak söyleyeyim tasarımı, IP hakları başka bir ülkeye ait olan motorları başka bir ülkenin lisansı altında başka ülkelerden aldığımız stratejik parçalarla bir kısmını Türkiye’de üretip, bir kısmını yurt dışından alan bir firma değiliz. Üretimini, tasarımını burada yaptığımız mümkün olduğu kadar yerleştirmeye çalıştığımız motorları üreten bir firmayız, bu yüzden diğer savunma şirketlerinden de farklıyız,” diye konuştu. 1dk içinde mevzi alabilen, 1 dk içinde 6 atış yapabilen ve yine 1 dk içinde mevziisini terk edebilen 8x8 Kamyona Monteli T155 ARPAN Obüsüne dost ve müttefik ülkelerden talep olduğunu söyleyen YALÇINTAŞ, ALTUĞ 8x8 Zırhlı Muharebe Aracının ise yurtdışında test edilip başarılı bulunduğunu ve beğenildiğini kaydetti. YALÇINTAŞ, TUSAŞ’tan her yıl 400 personelin ayrıldığını bunlardan 200’ünün yurtiçi başka firmalara, 200’ünün ise yurtdışına geçiş yaptığını anımsatmamız üzerine BMC’den ayrılan personel sayısının Türk Savunma Sanayi firmaları ile benzer seviyede olduğuna dikkat çekti.

BMC Power Genel Müdürü Mustafa KAVAL

6 aydır BMC Power Genel Müdürlüğü görevini yürüttüğünü belirten Mustafa KAVAL, bir teknoloji firması olarak öne çıkan BMC Power’ı BMC Grubu bünyesinde güç ve aktarma sistemleri konusunda ülkemizi dışa bağımlılıktan kurtarmak üzere 2017’de kurulmuş %100 BMC Otomotiv Sanayi iştiraki bir şirket olarak tanımladı. BMC Grubunun BMC Otomotiv Savunma Sanayi, BMC Otomotiv Ticari Araçlar, BMC Savunma Tank & Yeni Nesil Araçlar (ağırlıklı olarak Arifiye, 1’inci ABFM’deki tesislerde faaliyetlerini yürütüyor), BMC Power Motor ve Kontrol Teknolojileri (ağırlıklı olarak Arifiye, 1’inci ABFM’deki tesislerde faaliyetlerini yürüttüyor) ve TOGG Milli Otomotiv (%23 hissedar) şirketlerinden oluştuğunu anlatan KAVAL, BMC Power’ın görevini, “Askeri kara araçları için dizel motorlar, otomatik çapraz tahrikli transmisyonlar ve güç grupları geliştirmek. Tabii bunlarla da sınırlı kalmayıp ayrıca kara araçlarının dışında deniz araçları ve jeneratörler için de motorlar üretmek ve ayrıca gene hibrit güç grupları konusunda da projeler yürütmek,” şeklinde özetledi.

Dünyaya baktığımızda motor ve transmisyon, soğutma grupları ve yardımcı birimleriyle komplike bir set olan güç grubunu askeri araçlar için üreten firma sayısının çok sınırlı olduğunun altını çizen KAVAL şunları söyledi: “Belli başlı firmalar var bunların bir kısmı sadece motorla ilgili çalışıyor, bir kısmı sadece transmisyonla ilgili çalışıyor, bir kısmı ise her ikisiyle iştigal ediyor.  Mesela işte bildiğimiz Almanya'da MTU motorcu, RENK transmisyoncu. Amerika'ya gidiyorsunuz işte Allison transmisyon, L3 ise motor üreticisi. Kanada'da KINETCIS var, İngiltere'de Perkins şimdi Caterpillar olarak yoluna devam ediyor hem motor hem transmisyon üzerine çalışıyor, İngiltere'de ayrıca David Brown Santasalo (DBS) diye bir firma var onlar da transmisyon ağırlıklı çalışıyorlar ama hem kara, hem deniz platformlar için ürünleri var. İtalya'da Iveco/FPT motor üzerine çalışıyor. Ukrayna'da gene bu konuda çalışan bir firma vardı. Çin'e gittiğimizde Norinco Group bir devlet firması biliyorsunuz bu görevi Norinco üstlenmiş durumda onların ürünleri var. Güney Kore’de Doosan motor tarafında S&T Dynamics ise transmisyon konusunda çalışıyor. Yani baktığımızda dünyadaki yelpaze bu şekilde. Firma sayısı fazla değil, çünkü gerçekten buradaki ürünleri geliştirmek ve platformlarda kullanmak için hem yoğun bir bilgi birikimine sahip olmalısınız hem de güçlü bir mühendislik altyapısına, üretim altyapısına ve ondan da öte test altyapısına sahip olmanız gerekiyor. Buradaki firmaların bir kısmı en az 100 yıllık firmalar. Ben David Brown Santasalo (DBS) Firmasını hatırlıyorum kuruluşu 1903 yani 120 yıllık bir firma. Biz 2017’de yola çıktık, 6 yaşında genç bir firmayız ama bu gençliğin verdiği de bir dinamizm var. İnşallah ürünlerimizi geliştirip tek tek başarı hikayelerimizi yazmaya başlayacağız…”

BMC Power olarak mühendislik altyapılarının neredeyse tamamının İstanbul Teknopark’taki ArGe Merkezi’nde olduğunu ve tasarım faaliyetlerini de burada yürüttüklerini belirten KAVAL, Arifiye’deki askeri fabrika içerisinde ise Motor Transmisyon ve Güç Grubu Üretim Merkezi ve Güç Grubu Test Merkezi’nin yer aldığını, ayrıca Ankara’da TUSAŞ’ın yanındaki Ankara Uzay ve Havacılık İhtisas Organize Sanayi Bölgesi’nde modern bir Üretim Üssü kurulacağını söyledi. BMC Power için de 70.000m2 büyüklüğünde bir üretim alanı ve ofis alanının (18.000m2 üretim tesisi) yer alacağı yeni Üretim Üssü inşa faaliyetlerinin yakında başlaması ve 2023 yılı sonu veya 2024 başlarında tamamlanması planlanmıştır.

BMC Power’da 205’i ArGe Mühendisi ve 50’yi aşkın Analiz Mühendisi olmak üzere 291 personelin çalıştığını ve %88’i Üniversite mezunu, %21’i Yüksek Lisans, %2’si de Doktora dereceli bu personelin %28’inin 12 yıl ve üzeri, %16’sının 9-12 yıl, %16’sının 6-9 yıl ve %21’inin 0-3 yıl tecrübeye sahip olduğunu anlatan KAVAL, 2.800 çekirdekli bir süper bilgisayar (HPC) ve yoğun şekilde kullanılan 20’yi aşkın mühendislik yazılımları altyapısına sahip olduklarını ve bunun Vakıf şirketleri haricinde özel şirketler arasındaki en gelişmiş altyapı olduğuna dikkat çekti.

BMC Power olarak 200’ü aşkın yerli firma ile alt yüklenici ve çözüm ortağı olarak çalıştıklarını ayrıca üniversitelerle iş birlikleri yaptıklarını kaydeden KAVAL, halihazırda 2.232 adedi motor, 1976’sı transmisyon ve 872’si soğutma ve yardımcı sistemler için olmak üzere 5.000’in üzerinde parçayı ürettiklerini belirtti.

Güç Grubu Test Merkezi’nde 4 adet motor, 4 adet transmisyon ve güç grubunun test edilebileceği bir altyapı ve her biri için ayrı odalar bulunduğuna dikkat çeken KAVAL, “Arifiye’deki Test Merkezi gerçekten Türkiye’deki çok önemli altyapılardan birisi, yani motor ve transmisyon güç grubunu geliştirmek istiyorsanız zaten böyle bir altyapıya sahip olmadan bu işleri sonlandırmazsanız. Önce geliştirdiğimiz ürünleri bu Test Merkezinde doğrulayıp daha sonra takılacakları platforma çıkarıyoruz. O platformlarda da araç tipine veya platforma bağlı olarak 130.000km ve 150.000km uzun yol testleri var. O yol testleri farklı ortamlarda gerçekleştiriliyor. Yoğun bir test aşamasını tamamlayıp ürünleri nihayete erdirmemiz gerekiyor. Hatta TTZA motoru için bugünkü güncel rakam 143.000 km yol yapmışız,” diye konuştu.

400BG kapasiteli TUNA/TTZA Motorunun aslında Tank Taşıyıcı Araç (TUĞRA 8x8, Allison 4800PS Otomatik Transmisyonu ile eşleştirilmiştir) ve ALTUĞ 8x8 ZMA için geliştirilen 600BG kapasiteli 12.8 litre sıralı tip AZRA Motorundan (SSB talebi doğrultusunda Tank Taşıyıcı Araç için uyarlanmış AZRA Gen 2 versiyonu geliştirilmektedir) türetilerek yaratılmış bir motor projesi olduğuna dikkat çeken KAVAL, UTKU Güç Grubunun ise SSB ile imzalanan sözleşme altında geliştirme çalışmalarının devam ettiğini ve UTKU’nun SSB tarafından henüz ihalesi yapılmayan Yeni Nesil Hafif Zırhlı Araçlarda kullanılması planlanmışsa da FIRTINA-II K/M Obüsleri için güç grubu tedarikinde karşılaşılan sorunlar nedeniyle BMC Power olarak UTKU Güç Grubunu FIRTINA-II için uyarladıklarını, gerekli tasarımları tamamladıklarını ve bu konfigürasyon için üretim siparişlerini başlattıklarını açıkladı. 45 tona kadar paletli hafif zırhlı muharebe araçları ve FIRTINA K/M Obüsü için geliştirilen 750kW kapasiteli, ‘T’ bağlantı tipinde (T-Drive) dümenleme ve frenleme fonksiyonlu UTKU Güç Grubu’nun FIRTINA-I/II Obüslerinde yer alan 735kW kapasiteli Alman MTU ürünü MTU MB-881 KA-500 Dizel Motorundan daha güçlü olduğu ifade edildi. 1.000BG kapasiteli, V tipi, 8 silindirli, 18,25 litre motor hacmine ve 6 ileri 2 geri çapraz tahrikli (paletli araçlarda kullanılacağı için) UTKU Güç Grubunda motorun ve transmisyonun ayrı ayrı ilk çalıştırmalarının yapıldığını, motor ve transmisyonun bir araya getirildiğini ve soğutma paketinin entegre edildiğini anlatan KAVAL, çok yakında en fazla 2 ay içinde güç grubu olarak çalıştırma denemelerine başlanılacağını söyledi. 3.000’den fazla parçadan oluşan ve yerli katkı oranının en az %75 olması istenen UTKU Güç Grubu için Kritik Tasarım Aşaması SSB ile tamamlanmış durumda. İlk çalıştırması 2020 Eylül ayında resmi kabulü ise Aralık 2020’de yapılan UTKU dizel motorundan bugüne kadar 10 adet prototip üretilmiştir. UTKU transmisyonunun ilk çalıştırma denemesi ise Ekim 2022’de yapılmıştır.

ALTAY AMT için geliştirilen en az 1.500bg (1.110kW) azami güce ve en az 4.600Nm azami torka sahip olacak 12 silindirli, V tipi, su soğutmalı 27.4 litre turbo dizel V12 dizel motor ve onunla eşleştirilecek ‘U’ bağlantı (U-Drive) tipinde, dümenleme ve frenleme fonksiyonuna sahip çapraz tahrikli bir otomatik transmisyondan (6 ileri ve 2 geri vitese sahip) ve soğutma paketi ile ilgili alt sistemlerden oluşacak BATU Güç Grubunda ilk motor çalıştırması Ocak 2021’de, SSB yetkililerinin katılımı ile ilk çalıştırma kabulü ise Nisan 2021’de gerçekleştirilmişti. İlk transmisyon çalıştırması ise SSB ve KKK temsilcilerinin katılımıyla Muayene Heyeti önünde 27 Ocak 2023 tarihinde yapılmıştır. BATU dizel motorundan bugüne kadar 6 adet prototip üretilmiştir. KAVAL, BATU Güç Grubu ile bundan sonraki süreçte gerçekleştirilecek çalışmalara ilişkin olarak şu bilgileri paylaştı: “Bundan sonraki aşamada tabii bunları bir araya getireceğiz ve güç grubu olarak çalıştıracağız. Daha sonra da, tabii ki belli testleri tamamladıktan sonra, ALTAY tankımıza taşıyacağız. ALTAY tankımıza BATU Güç Grubunu, mekanik entegrasyon anlamında, kabuk içerisine (ALTAY AMT gövde mock-up’ı) yerleştirme çalışmasını gerçekleştirdik ve başarıyla o aşamayı da tamamladık. Ama fonksiyonel çalıştırma kısmını güç grubu olarak çalıştırdıktan sonra ALTAY tankı yürürken de inşallah göreceğiz. Bu haberleri de zaten sizinle gerçekleştikten sonra paylaşacağız.” KAVAL, BATU’da sözleşmeler gereği yerli katkı oranının %75’in üzerinde olmak zorunda olduğuna dikkat çekti. Özellikle ALTAY AMT ve BATU Güç Grubu konusunda zaman zaman kendilerini üzen ve personelin motivasyonu kaçıran haberlerin basında yer aldığını anımsatan KAVAL, “Ama biz burada ilk ağızdan size her zaman doğru ve sağlıklı bilgiyi vermek istiyoruz. Bu aşamalar tamamladıkça gelişmeler oldukça düzenli olarak sizlerle paylaşacağız,” diye konuştu.

Savunma Sanayi Başkanlığınca tanımlanan görev çerçevesinde BMC Power olarak Deniz Platformları için de çözüm üretme görevleri olduğunu hatırlatan KAVAL, “O konudaki çalışmalarımızı başlattık. Burada hem korvet ve fırkateyn gibi büyük gemilerin yardımcı güç üniteleri, jeneratör seti olarak kullanılan güç üniteleri veya küçük botların ana tahrik makinası olarak çözümler üretebileceğimizi değerlendiriyoruz. Mevcut motorlarımızı (TUNA, AZRA, UTKU ve BATU dizel motorları) dönüştürerek, deniz ortamına uygun hale getirerek, soğutma sistemini değiştirerek deniz platformları için de çözümlerimiz olacak. Gene bu motorlarımızın birtakım revizyonlarla kara tipi jeneratörlerde kullanımı da söz konusu. Türkiye’de jeneratör üreticilerimiz var ama neredeyse tamamı motorlarını yurt dışından temin ediyorlar inşallah onlar için de farklı sınıflarda kategorilerde motorlar üretip kendilerine sunmayı planlıyoruz” dedi. MARLIN SIDA için 600BG kapasiteli AZRA Motorunun Türk Loydu isterlerine uygun olarak uyarlanmış deniz versiyonu geliştirdiklerine dikkat çeken KAVAL, yeni deniz motoru için üretim ve uyarlama çalışmalarını yıl sonuna kadar bitip MARLIN SIDA üzerinde ilk denemelerini yapmayı hedeflediklerini belirtti. Askeri alana yönelik hibrit motor ve güç grupları konusunda ABD ve İngiltere’deki çalışmaları yakından takip ettiklerini ve BMC Power olarak kendilerinin de bu alanda birtakım projeler yürütmeye başladıklarını kaydeden KAVAL, bu çerçevede sektördeki paydaşlarıyla devam eden bir hibrit geliştirme projesi olduğunu ancak kendi öz kaynaklarıyla başlattıkları hibrit motor çalışmaları da olduğunu söyledi.

BMC Power ürünü sıralı tipteki 400BG kapasiteli TUNA/TTZA ve 600BG kapasiteli AZRA Motorlarında genelde Allison ürünü transmisyonlar kullanılırken BMC Power sadece “V” tipi motorlar ve güç grupları için motor ve transmisyon çözümleri geliştirmektedir. BMC Power Genel Müdürü Mustafa KAVAL bu iki motor için de BMC Power’ın yerli bir transmisyon geliştirip geliştirmeyeceği yönündeki sorumuza cevaben bu konunun yol haritalarında yer aldığını ve belki 600BG kapasiteli AZRA’dan başlayarak bu iki motor için de yerli transmisyon geliştirip eşleştirerek bir güç grubu çözümü yaratacaklarını söyledi. FIRTINA-II için yurt dışından tedarik edilmek istenen ancak sorun yaşanan ‘Türk Güç Grubu’nda Allison Transmission Firması ürünü X1100™-5A4 Otomatik Transmisyonu ile eşleştirilecek dizel motorun (12 silindirli, V tipi, AVDS-1790-9A Dizel Motoru) 1.200BG kapasiteli olduğunu ve aynı güç grubunun M60A3 AMT modernizasyon projesi kapsamında da kullanılmasının planlandığını dolayısıyla UTKU Güç Grubunun FIRTINA-II K/M Obüs ve modernize edilecek (modernizasyon sonrası tank ağırlığının 61.3 ton olması bekleniyor) M60A3 AMT için yeterli gücü sağlayıp sağlayamayacağı yönündeki bir sorumuza cevaben de

“Bizim şu andaki güç grubumuz ton başına yoğunluk olarak işte paletli araçlar için genel kabul görmüş 23BG/ton sınırı açısından baktığımızda FIRTINA için yeterli. Kuvvetle yaptığımız toplantılarda da böyle bir 1.200 beygirlik motor talebi bize iletilmedi. Doğrudur M60 için de tabii Kuvvetin güç grubu arayışı var ama bizim SSB ile yaptığımız sözleşmedeki tanımlama bahsettiğim gibi zaten Yeni Nesil Hafif Zırhlı Araçlar içindi ama bizim 1.000 beygirlik motorunuzun yeni nesil Fırtına içinde yeterli olduğunu değerlendiriyoruz,” diye konuştu. Etkinlik sırasında edindiğim bilgiye göre BMC Power, M60A3 AMT Modernizasyonu için 1.300BG kapasiteli bir güç grubu gelistirmeyi planlıyor. Bu çerçevede UTKU Güç Grubunu büyütmek yerine BATU Güç Grubunu küçülterek, istenilen 1.300BG’lik güç grubu çözümünü geliştirmenin daha uygun bir seçenek olduğu belirtildi.

Tesis Turundan Notlar

A - Prototip/Seri Üretim Atölyesi

BMC Power Üretim Direktörü İhsan ERSOY, Tesis Turu kapsamında ilk durağımız olan Prototip/Seri Üretim Atölyesi ile ilgili şu bilgileri paylaştı:

·         Yaklaşık 2.700 metrekare genişliğindeki Atölyede; üretim, kalite kontrol ve depo hareketleri ASM ve Minerva isimli yerli bir yazılım ile yönetilmekte.

·         BMC Power ürünü TUNA/TTZA ve AZRA Dizel Motorları ile BATU Güç Gruplarının nihai montajı ile prototip, ön seri ve seri üretimlerinin yapıldığı Atölyede İhsan Bey ile birlikte 35 personel görev almakta.

·         BMC Power yatırımı ile mevcut bir bina içine kurulan Atölyedeki istasyonlarda aynı anda 4 ayrı motor ve güç grubunun nihai montajı ve üretimi yapılabilmekte.

·         Tesis üç vardiyada 200’ü V8- V12 (UTKU/BATU) ve 800’ü TUNA/TTZA ve AZRA olmak üzere toplamda 1.000 motor üretebilecek kapasiteye sahip. Ankara’da inşa edilecek yeni üretim tesisinin devreye girmesiyle bu kapasite en az iki katına çıkacak.

·         Atölye’de kullanılan akıllı ekipmanlar üretim sürecini hızlandırıp kaliteyi artırmakta. Akıllı sistemler sayesinde civatanın hangi torkla sıkıldığı, hangi açıda sıkıldığı, sıkılıp sıkılmadığı, kimin sıktığı ve montajı yapılan motorda eksik cıvata, sıkılmamış civata olup olmadığı dahi tespit ve kontrol edilebilmekte.

·         Akıllı sistemler sayesinde operatör ilgili process adımında yapması gerekenleri yapıp, gerekli ölçüm varsa, kontrol varsa onu sisteme girmeden bir sonraki adıma geçemiyor. Mesela ekipman üzerinde eğer 8 tane civata var ve 7 tanesini sıktıysa, sekizinci sıkılmadığı için bir sonraki adıma geçemiyor yani sıkma yapmıyor.

·          Tesiste iki ayrı TUNA/TTZA Motor Montaj İstasyonu bulunmakta. İhtiyaç durumunda istasyon sayısı dörde çıkarılabilmekte. Her bir TUNA/TTZA Motorunun montajı yaklaşık 14 saat sürmekte.

·         TUNA/TTZA Motoru için birçok yerlileştirme projesi tamamlandı %75’in üzerinde yerli katkı oranına sahip TUNA/TTZA Motorunun ana parçalarının tamamı Türkiye’de üretip işlenmekte. Bu kapsamda motor bloğu ve volanı yurtiçinde dökülmekte ve işlenmekte. Atölyede yer olmadığı için bazı işler dışarıda yaptırılmakta. Örneğin, talaşlı imalata yönelik ekipmanlar, makineler dışarıda tutulmakta. Ankara’daki yeni üretim tesisi tamamlanınca Atölye içindeki ve dışarıda tutulan ekipmanlar ve makineler bu yeni tesise taşınacak.

·         4 ayrı motor tipinin toplanabildiği Atölyede gerekli test ortamları, pozitif basınçlı oda (Class 5 tipi, yakıt sisteminin toplanması sırasında kullanılıyor) ve ölçüm sistemleri (motor toplama çalışması sırasında parçalar 100 mikron seviyesindeki hassasiyetlerle bir araya getirilmekte) de mevcut.

·         Yeni kurulan Ölçüm Laboratuvarı’nda bütün parçalar montaj hattına gitmeden hassas şekilde ölçülmekte. Örneğin, 5 mikron hassasiyetinde imal edilmekte olan V12 motor bloğunun ölçümü 1.8 mikron hassasiyetle gerçekleştirilmekte.

·         Ankara’daki üretim tesisi hizmete başladığında Arifiye’deki Prototip/Seri Üretim Atölyesi servis/entegrasyon hizmetinde kullanılacak.

·         Atölyede UTKU’nun çıplak olarak motor hali ve güç grubu (motor, transmisyon, soğutma paketi ve yardımcı birimler ile komple hali) olarak toplanmış ilk prototipi yan yana sergileniyordu. BATU’da güç grubu yerleşimi U şeklinde ve gövde arkasında iken FIRTINA’da kullanılacak UTKU Güç Grubu T şeklinde ve ön tarafta yer alıyor.

·         Güç Grubunu araç gövdesi/şasisindeki güç grubu yuvasına yerleştirmeden önce mekanik analiz çalışması yapılmakta ve mekanik analize göre araç içine yerleştirilmekte. Bu çerçevede güç grubunun mevcut yuvaya sığıp sığmayacağı ilk olarak dijital ortamda kontrol ediliyor, burada fark edilemeyen bir şey olursa araç üzerine konulduğunda fark ediliyor. UTKU ve BATU’nun milimetrik boşluklarla FIRTINA ve ALTAY’a yerleştirilebildiği kaydedildi.

·         Motor bloklarının, V tipi, dökümünde malzeme olarak yüksek mukavemetli CGI denen Kompakt Grafitli Dökme Demirler kullanılmakta.

·         AZRA Gen-I serisi motordan sınırlı sayıda üretim yapılmış. TTAR toplam ağırlığı 130 tonu buluyor, AZRA Gen-II Motoru araca özel modifikasyonlar içermekte bu kapsamda yazılım ve turboşarj ile paketleme değişmekte. AZRA Gen-II Motorunun testleri tamamlanma aşamasında.

B - BMC Power Test Merkezi

İkinci durağımız olan BMC Power Test Merkezi/Güç Grubu Test Merkezi önünde TUNA TTZA Motoru ile donatılmış VURAN ve AZRA Motoru ile donatılmış TUĞRA 8x8 Tank Taşıyıcı Araç motorları çalışır durumda bizleri karşıladı. Yerli motor takıldığı için VURAN’ın ön tarafında bir farklılık olup olmadığı yönündeki sorumuza cevaben, bir farklılık olmadığı aracın özellikle balistik, mayın ya da V gövde yapısı nedeniyle araç tasarımında değişiklik yapılamadığı belirtildi.

Tesis gezimiz sırasında BMC Power Güç Grubu Entegrasyon ve Test Direktörü Serdar AKÇA bizlerle şu bilgileri paylaştı:

·         Güç Grubu Test Merkezi 500 metrekare alana sahip 3 katlı bir tesis. İlk kat test odalarının olduğu bölüm. 2 tane ana hol bulunan ilk katta hollerden birinde ALTINAY SAVUNMA Firması tarafından üretilen Eğim ve Yükleme Testleri için kullanılan Eğim Tablası Test Rigi (Düzeneği) ile 4 tane Güç Grubu ve Transmisyon Test Odası var. Diğer holde ise 4 ayrı Motor Test Odası yer almakta. İkinci katta Şartlandırma Üniteleri ve Kima Santralleri, üçüncü katta ise Chiller, Soğutma Kulesi, Trafolar ve Mekanik Pompa Odası bulunuyor.

·         Büyük bir fabrikadan daha fazla tesis altyapısına sahip olduğu belirtilen Güç Grubu Test Merkezi’nde 15 megawatt (MW) kurulu trafo gücü var. Merkezin soğutma kulesi gücü 8 MW iken, chiller kapasitesi ise 3.6 MW.

·         Eğim Tablası Test Düzeneğinde AZRA, TUNA/TTZA, UTKU ve BATU, motor, transmisyon ve güç gruplarının eğim testlerinde kullanılıyor. 45 derece yana ve 45 derece öne doğru eğilme kapasitesine sahip bu Düzenek sayesinde araçtaki %60 dik meyil, %30 yan meyil çalışma şartları simüle edilebiliyor. Bu kapsamda yağ pompası performansı, yağın iç borusunun tasarımı, karter havalandırmasının performansı, turbo yağlaması gibi konularda bu Düzenekte bakılıyor. Herhangi bir problem varsa tespit ediliyor ve gereken tasarım değişikliği yapılıyor. Ziyaretimiz sırasında AZRA Motorunu Eğim Safhası Test Düzeneğinde test edilirken izleme fırsatı bulduk.

·         Eğim Tablası Test Düzeneğinin hemen sağında ve solunda 2 ayrı Güç Grubu Test Odası yer alıyor. 1.800 beygire kadar güç gruplarını test edilebilecek kapasiteye sahip olan Güç Grubu Test Odalarında UTKU ve BATU Güç Gruplarının testleri yapılacak. Odada frenleme için bir adet 1.000 kilowattlık elektrik motoru bulunuyor ayrıca 40-45 ton ve 70 ton araçların inertia’larını simüle edilebilen 2 tane volan seti ve farklı yüklemeleri statik olarak sağlayabilen bir dişli kutusu seti yer alıyor.

·         Bir fabrikadan daha fazla trafosu ve soğutma sistemi yer alan Merkez için ihtiyaç duyulan elektrik enerjisi normal şebekeden alınmakta. Ancak ilk Güç Grubu Test Odasında yer alan ve frenleme için kullanılan 1.000kW kapasiteli elektrik motoru, dinamometre, dışında motor test holünde de 1.600kW kapasiteli bir elektrik motoru, Güç Grubu Odalarında ikişer tane 900kW kapasiteli, ayrıca 3 tane 1.000kW ve 3 tane 1.200kW elektrik motorları bulunuyor. Merkezde yer alan ve her biri 25 ton kapasiteli yakıt tankı sayesinde 75 ton yakıt ile 2 hafta çalışma için yeterli. Merkezin aylık elektrik ve yakıt faturasının da oldukça yüksek olduğu belirtildi.

·         Merkezde transmisyon geliştirme testleri için 2 tane ArGe Odası bulunuyor. Bu odalar çok esnek odalar. Hem motor, hem transmisyon, hem güç grubu geliştirilebiliyor. Bu odalarda ayrıca yüksek torklu frenleme dinamometreleri var, elektrik motorları, özel motorlar. ArGe Test Odaları’nda 2 tane aktif elektrik motoru fren dinamometresi yer alıyor. Sağ taraftaki ArGe Test Odası’nda BATU prototip motoru an kalibrasyon geliştirme testi kapsamında çalışmaktaydı.

·         Prototip/Seri Üretim Atölyesi’nde toplam faaliyeti yeni tamamlanan ilk UTKU Güç Grubu prototipinin bazı kontrolleri yapıldıktan sonra 2 ay içinde, aşamalı olarak, Güç Grubu Test Merkezi’ndeki Güç Grubu Test Odalarından birine alınacak ve çalıştırma denemelerine başlanılacak.

·         BATU’nun güç grubu (motor, transmisyon, soğutma paketi ve yardımcı birimler ile komple hali) olarak toplanmış ilk prototipinin Nisan 2023’te ortaya çıkması bekleniyor.

·         BATU Güç Grubunda motor için genel standart olarak kabul edilen 400 saat NATO Testi yapılacak. Ayrıca yine standartlar uyarınca 400 saat ile 600 saat arasında değişen güç grubu seviyesi testleri yapılacak. Bu testler laboratuvar ortamında yani Test Merkezinde icra edilecek testler. Ayrıca ALTAY AMT üzerinde Şereflikoçhisar’da 10.000km Kalifikasyon Testleri yapılacak. Kalifikasyon Testi öncesinde BMC Power tarafından Araç Üstü Kalibrasyon Testi, Araç Performans Çalışmaları ve Çevresel Şartlar Testi gibi testler de icra edilecek. Bu kapsamda Arifiye Test Parkuru dışında; Yüksek Rakım Testleri, Offroad Testleri, Sürat Testleri ve Soğuk Çalıştırma Testleri gibi Saha Testleri için Erzurum ve Sarıkamış’a gidilecek ve Uludağ’a çıkılacak.

·         Motor, Transmisyon ve Güç Grubu için yürütülen Geliştirme Testlerinde ilk aşamada Ön Dayanım Testi ve Kalibrasyon İşlevsellik Testi gibi Ön Kalibrasyon çalışmaları yapılıyor. Sonrasında motor veya transmisyonun Fonksiyonel Kontrol ve Geliştirme Testi yapılıyor. Akabinde Alt Sistem Seviyesi Dayanım ve Mekanik Geliştirme Testleri ve en sonunda Sistem Seviyesi Dayanım Testleri yapılıyor. Ziyaretimiz sırasında 1.800BG kapasiteli Güç Grubu Test Odası’nda 27 Ocak 2023 tarihinde ilk çalıştırması yapılan BATU Transmisyonu prototipi ile Ön Kalibrasyon testleri yapılmaktaydı. Bu aşamada transmisyon yüksüz olarak çalıştırılırken kavramların kalibrasyonu yapılıyor ve vites geçişleri yüksüz olarak kontrol ediliyor. Edindiğimiz bilgiye göre BATU Transmisyonu daha sonra kısmi olarak sökülecek ve dişlileri incelenecek. Daha sonra yeniden toplanacak ve kısmi yükte çalıştırılacak. Dolayısıyla Güç Grubu Geliştirme Testlerinde böyle aşamalı ve uzun soluklu bir süreç söz konusu.

·         BMC Power, UTKU ve BATU Güç Grubu Projeleri altında daha önce bu konuda ülkemizde bir altyapı ve ekosistem oluşmadığı için sadece güç gruplarını değil onların üretimi ve test süreçleri için gerekli altyapıyı ve ekosistemi de kuruyor. Bu kapsamda mesela BMC Power yerli çözüm ortağı ile birlikte yerli Motor Kontrol Ünitesi ve Transmisyon Kontrol Ünitesi de geliştiriyor.

·         BMC Power ile SSB arasında imzalanan UTKU ve BATU Güç Grubu Projeleri sözleşmeleri Geliştirme ve Kabul (Kalifikasyon) Fazı olmak üzere iki ana fazdan oluşmakta. UTKU Güç Grubu için Geliştirme Fazı’ndaki NATO Testi (400 saat çalıştırma) geçilmiş ve Kalibrasyon Fazı’nda belli bir aşamaya gelinmiştir.

·         UTKU Güç Grubu Projesinde olgunluk seviyesi olarak 1 Şubat 2023 itibarıyla elde aracı götürebilecek bir motorun olduğu kaydedildi. Halen Kalibrasyon Fazı altında 675kW/900BG seviyesinde çalıştırılan motor ile FIRTINA K/M Obüsü için daha yüksek yüklerde çalıştırma testlerinin yapılması planlanmıştır.

·         Geliştirme faaliyeti devam eden ve ilk motor çalıştırması Ocak 2021’de, SSB yetkililerinin katılımı ile ilk çalıştırma kabulü ise Nisan 2021’de gerçekleştirilen BATU dizel motoru ile 1 Şubat 2023 itibarıyla 1.000 saate kadar Ön Dayanım Testi ve Kalibrasyon İşlevsellik Testleri yapılmış durumda, ancak 400 saatlik NATO Testi gibi resmi bir test çalışması henüz yapılmamıştır. NATO Testi kapsamında çalışmalara önümüzdeki dönemde başlanılacaktır.

·         Motor test holünde yer alan diğer 2 test odası ise Mekanik Geliştirme Odası ve Dayanım Testi Odasıdır. Kardeş oda olarak anılan bu 2 odada hem UTKU hem BATU dizel motorları çalıştırılabiliyor. Bu odalarda daha çok dayanım testleri ve fonksiyonel geliştirme testleri yapılıyor. Ziyaretimiz sırasında soldaki odada BATU ikinci prototip motoru, sağdaki odada ise UTKU motoru test edilmekteydi.

·         Türk Sanayi açısından önemli bir test ortamı olan BMC Power Test Merkezi/Güç Grubu Test Merkezi’nin diğer savunma sanayi kuruluşlarınca da ortaklaşa kullanılabilmesi maksadıyla SAHA EXPO Fuarında TR TEST ile BMC Power arasında bir protokol imzalanmıştı. Protokol ile Güç Grubu Test Merkezi’nin bu alanda faaliyet gösteren diğer yerli firmalara da TR TEST Firması üzerinden diğer firmalara açılması planlanmıştır.