Satha Çıkma Kabiliyetini Yitirmiş Denizaltıya yönelik Kurtarma Harekâtının icra edileceği tatbikat kapsamında; denizaltının aranması, yaşam desteği sağlanması ve personelinin kurtarılmasına ilişkin eğitimlerin icra edilmesi, tatbikata iştirak edecek diğer ülke personeli ile denizaltı kurtarma faaliyetlerine ilişkin bilgi ve tecrübe paylaşılması ve diğer Kuvvet Komutanlıkları ve Kamu Kurumları ile birlikte çalışabilirlik usullerinin geliştirilmesi hedefleniyor. 

Tatbikatın Fiili Safhası, 25 Nisan 2024 tarihinde Denizaltı Harekat Kontrol makamınca verilen Alarm Mesajı ile başlamış, tatbikata iştirak eden Arama Kurtarma Birlikler Aksaz Deniz Üssü’nden ileri harekete geçirilerek tanziri olarak Satha Çıkma Kabiliyetini Yitirmiş Denizaltının Aranması, Tespiti ve Teşhisi Faaliyetleri icra edildi.

Deniz Kuvvetleri Komutanlığından 1 Fırkateyn, 3 Denizaltı ,1 Denizaltı Kurtarma Gemisi, 2 Kurtarma/Yedekleme Gemisi,1 Mayın Avlama Gemisi , 2 Karakol Gemisi, 1 Römorkör, 1 Helikopter,1 Deniz Karakol Uçağı,1 İnsansız Hava Aracı,1 SAT Botu 1 Paraşütlü Arama Kurtarma Timi (PAK) ve 1 Denizaltı Tahliye ve Kurtarma Yardım Timi ile tatbikata katılırken, Kara Kuvvetleri Komutanlığından 1 Ambulans Helikopter, Hava Kuvvetleri Komutanlığından 1 C-130 Nakliye Uçağı, Sahil Güvenlik Komutanlığından ise 2 Sahil Güvenlik botu yer aldı.  Tatbikata ayrıca ABD, Azerbaycan, Bangladeş, Bahreyn, Bulgaristan, Brezilya, Fas, Güney Afrika, Hollanda, Malezya, Mısır, Mozambik, Pakistan, S.Arabistan, Tayland ve Umman’dan Gözlemci ve Karargâh Subayları olmak üzere 16 ülkeden 35 personel katılım sağladı.

Bu yıl yedincisi yapılan tatbikat hakkında bilgi veren Deniz Albay Kurtarma ve Sualtı Komutanı Necati Koray SALAR; Tatbikatın amacının satha (su yüzüne) çıkma kabiliyetini yitiren bir denizaltı gemisi personelinin NATO üyesi ülkeler ve diğer ülkelerin katılımıyla Deniz Kuvvetleri Komutanlığı envanterindeki kurtarma unsurlarıyla kurtarılması, NATO üyesi olmayan ülkeler ile denizaltıdan personel kurtarma konusunda yapılabilecek ortak kurtarma faaliyetleri için yöntemler geliştirmesi, denizaltı tahliye ve kurtarma harekatında ortaya çıkabilecek yaralanma senaryolarına uygun tedavilerin yapılması olduğunu belirtti. Albay SALAR devamında "Kurtaran-2024 Tatbikatı, Türk Deniz Kuvvetleri Komutanlığı tarafından planlanan, Kuzey Deniz Saha Komutanlığı tarafından icra edilen ve bu yıl yedinci olarak Marmaris/Aksaz bölgesinde icra edilen fiili denizaltından personel kurtarma tatbikatıdır. Tatbikat süresince üç farklı sahada dibe oturmuş üç denizaltıya milli kurtarma gemileri müdahalede bulunulacaktır. Tatbikatın hedef kitlesi denizaltı arama kurtarma harekatında görev alan yüzer, dalar, uçar unsurlar ve teşkil edilmiş karargahlardır" dedi.

Tatbikat da yürütülen faaliyetler hakkında da bilgiler veren Deniz Albay SALAR, “Denizaltıdan personel kurtarma harekatında ilk safha olan denizaltının bulunması sonrasında komutanlığımız tarafından ilk müdahale gerçekleştirilmekte. Bu safhada dalgıçlarla 91, Atmosferik Deniz Elbisesi (ADS) ile 365 metre ve uzaktan kumandalı sualtı araçları (ROV) ile de 1000 metre derinliğe kadar satha çıkma kabiliyetini yitirmiş denizaltı gemisine harici havalandırma, acil yaşam destek paketlerinin transferi gerçekleştirilmekte olup, amaç satha çıkma kabiliyetini yitirmiş denizaltı gemisini kurtarmaya hazır hale getirilebilmektir. Uzaktan Kumandalı Sualtı Aracı (ROV) ile jenerik senaryoya göre ilk safhada, 600 metre derinliğinde satha çıkma kabiliyetini yitirmiş denizaltıya temiz hava verilmesi ve kirli havanın tahliyesi için denizaltıya harici havalandırma sistemini takıldı. Bu sistem ile 5 atmosfer iç basınca ulaşmış ve 50 personele sahip denizaltıya 14 gün süreyle temiz hava beslemesi yaparak pis havayı egzoz edebilmektedir. Bu kabiliyet ile personelin kurtarılması için deniz çanının yetersiz kalması durumunda (207m) NATO ülkeleri envanterinde yer alan derin sularda kurtarmayı yapabilecek mini denizaltıların kurtarmayı yapabilmesi için yardım talebi için zaman kazandırmaktadır. Türk Deniz Kuvvetlerinin Denizaltından Personel Kurtarma Konsepti, Satha Çıkma Kabiliyetini Yitirmiş bir denizaltının ilk 24 saat içerisinde yerinin bulunması ve ilk keşfinin yapılması, ilk 36 saat içerisinde denizaltının ihtiyaç duyabileceği Harici Havalandırmanın yapılması ve Acil Yaşam Destek Paketlerinin denizaltıya ulaştırılması ve ilk 72 saat içerisinde denizaltıdan ilk kazazedelerin tahliyesine başlanmasıdır.”  dedi.

Albay SALAR ayrıca “Tatbikatta sergilenen bir diğer kabiliyet ise Atmosferik Dalış Sistemi ADS-1200 ile 365 metre derinliğe kadar satha çıkma kabiliyetini yitirmiş denizaltıya, Acil Yaşam Destek Paketlerinin ulaştırılması faaliyeti idi. Türk Deniz Kuvvetlerinin envanterinde bulunan 365 metre derinliğe kadar görev yapabilen ADS-1200 ile denizaltı içindeki personelin ihtiyacı olabilecek acil yaşam destek paketleri denizaltıya ulaştırabilmektedir.” diye konuştu.

Basın ve seçkin gözlemci gününde Deniz Kuvvetleri komutanı Oramiral Ercüment TATLIOĞLU ve beraberindeki heyet de TCG ALEMDAR'da konuşlu ve tatbikatta kullanılan sistemleri inceledi. Tatbikat senaryosu gereği su yüzüne çıkma kabiliyetini yitiren denizaltının konumu sonar cihazlarıyla tespit edildi. TCG ALEMDAR'da bulunan uzaktan kumandalı sualtı aracı (ROV) ile 35 metre derinlikteki satha çıkma kabiliyetini yitirmiş denizaltıya sörvey (inceleme ve gözlemleme) faaliyeti icra edildi. Ardından birinci sınıf dalgıçlar aracılığıyla denizaltıya acil yaşam destek paketleri ulaştırıldı. Denizaltı tahliye eğitimleri kapsamında 2 kazazede, serbest çıkış faaliyeti gerçekleştirerek su yüzüne çıkarıldı. Gemiye getirilen kazazedeler tıbbi müdahale yapılarak, basınç odasında tedavileri uygulandı. Tatbikattaki bir diğer faaliyette ise denizdeki kazazedelerin kurtarılmasıydı. Bunun için C-130B uçağından Paraşütle Arama Kurtarma (PAK) Timi de uçaktan atlayarak yanlarında getirdikleri bot yardımıyla kazazedeleri sudan çıkardı. Kurtarma ekipleri kazazedelere burada ilk yardım uygulandıktan sonra TCG Alemdar gemisine nakledildi. Bir kazazede, genel durumu kontrol altına alındıktan sonra tıbbi personel eşliğinde helikopterle bölgedeki tam teşekküllü bir hastaneye sevk edildi. Tıbbi tatbikat tüm hedefleri gerçekleştirilerek başarıyla tamamlandı.

Tatbikat kapsamındaki senaryonun sona ermesinin ardından askerlere hitap eden Oramiral TATLIOĞLU, personelin tatbikatı başarıyla icra ettiğini belirtti. Türk Deniz Kuvvetleri'nin dalgıçlık tarihinin 17'nci yüzyıla uzandığına dikkati çeken Tatlıoğlu, “17'nci yüzyılda Gelibolu civarında yaptığımız dalgıçlık çalışmaları bilinmekte. 1877-1878 Osmanlı-Rus harbinde dalgıçlarımız mayın tespit etme görevlerinde bulunmuşlardır" dedi. 1889 yılında Japonya'ya gönderilen Ertuğrul Fırkateyni'nde de dalgıçların olduğunu kaydeden Oramiral TATLIOĞLU, 1951'de ABD'den alınan Kurtaran gemisi vasıtasıyla kurtarma faaliyetlerinin yapıldığını anımsattı. Oramiral TATLIOĞLU devamında konuşmasını şöyle sürdürdü:

"Bugün itibariyle milli ve yerli olarak hem gemilerimizi hem gemilerimizdeki kurtarma cihazlarımızı milli ve yerli imkânlarla yaptık ve üç adet gemimizi de TCG Alemdar, TCG Akın ve TCG Işın gemimizi de bu tatbikatta satha çıkma kabiliyetini kaybetmiş 3 adet denizaltıdan personel kurtarmak için kullandık. 3 bin metre derinliğine kadar dipteki enkazları ve batıkları tespit etme kabiliyetine sahibiz. 600 metre derinlikteki denizaltıya oksijen gönderebilme kabiliyetine sahibiz. Atmosferik dalış elbiselerimizle 365 metreye dalıyoruz ve 207 metre derinliğindeki bir denizaltıdan denizaltı çanımız vasıtasıyla altışar kişi olmak üzere su üzerine gelme kabiliyetini kaybetmiş olan denizaltıdan personel kurtarabiliyoruz. Bugün bu yapmış olduğumuz tatbikatta bu imkân ve kabiliyetlerimizi kullandık. İmkân ve kabiliyetlerimizin yeterliliğini gördük.” dedi.

Oramiral TATLIOĞLU’nun ardından söz alan Tuğamiral Gökçen FIRAT ise tatbikatın bu yıl yedincisinin düzenlendiğini anımsatarak "Bu tatbikat 2021 yılında Dynamic Monarch NATO denizaltı arama, kaçış ve kurtarma tatbikatı ile gerçekleştirilmiş, Türk donanması da 2017 yılında Dynamic Monarch'a ev sahipliği yapmıştı" dedi.

TCG Alemdar Denizaltı Kurtarma Ana Gemisi ve Denizaltı Kurtarma Sistemlerinin Kabiliyetleri

90 metre uzunluğunda, 19 metre genişliğinde ve toplam deplasmanı 4.035 ton olan TCG Alemdar Denizaltı Ana Kurtarma Gemisi; 5 yatak kapasiteli hasta yatakhanesine, acil ve basit cerrahi müdahaleler için ameliyathaneye, Röntgen ve Ultrason Cihazlarına sahiptir.

Görev Fonksiyonlarına yönelik sahip olunan Temel Sistemler ile;

* SCUBA ile 40 metre, Satıhtan İkmalli Hava ve Karışım Gaz Sistemi ile 91 metre derinliğe dalış imkânı,

* Dalış maksadıyla kullanılan Personel Transfer Kapsülü (PTK) ve Dalgıç Asansörü ile 91 metreye dalış imkânı,

* Denizaltı Havalandırma Sistemi ile 600 metreye kadar Denizaltıya Temiz Hava Verme ve içerideki Kirli Havayı Dışarı Çıkarma imkânı,

* Toplam 44 kişilik 4 adet Basınç Odası ile ihtiyaç halinde personeli tedavi etme imkanına sahiptir.

Güverte üzerinden kullanılan Kurtarma Sistemleri ise;

* Kurtarma Çanı, maksimum 207 metreye kadar derinlikte ve 3 deniz durumuna kadar kullanabilen bu kurtarma çanı her seferde 2 personel ile beraber toplam 6 denizaltı personelini denizaltıdan tahliye edebilmektedir. Kurtarma çanı ile tahliye edilen personel sonrasında TCG Alemdar gemisinde bulunan basınç odasına alınabilmektedir.

* Atmosferik Dalış Sistemi ADS-1200 ile 365 metre derinliğe kadar dalış yapılabilmektedir. Atmosferik Dalış sistemi şu anda toplam 6 ülkede (Çin, Fransa, İtalya, Rusya, Vietnam ve Türkiye) kullanılmaktadır. ADS-1200 ile denizaltıya Acil Yaşam Destek Paketlerinin Ulaştırılması, temiz ve pis hava hortumlarını bağlama ve fora etme, Kurtarma çanının kılavuz telini bağlama/fora etme işlemleri icra edilmektedir. 

* Denizaltıya ilk müdahale kapsamında ihtiyaç duyacağı malzemelerin transferi için kullanılan Acil Yaşam Destek Paketi (AYDP),

* Uzaktan Kumandalı Sualtı Araçları ROV, 1.000 metre derinliğe kadar kullanılan insansız sualtı işleri yapmayı sağlamaktadır. 2017 yılından bu yana Deniz Kuvvetleri Komutanlığı envanterinde yer alan ROV-1000m Uzaktan Kumandalı Sualtı Aracı üzerinde bulunan 3 kamera, 4 aydınlatma ve 36mm'ye kadar tel kesme makası ve 2 adet 7 fonksiyonlu robotik kola sahiptir.

Editör Not: Marmaris Aksaz'da gerçekleşen bu tatbikat da bizlerden desteklerini esirgemeyen, Milli Savunma Bakanlığı Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliğine  ve müşavirlik personeline ayrıca teşekkür ederiz.