Tuğamiral Zeki Aktürk konuyla ilgili olarak "TÜBİTAK kaynaklı başlatılan ve Koç Bilgi ve Savunma Teknolojileri AŞ ana yükleniciliğinde devam eden MALAMAN mayınının tam ölçekli patlatma provası geçtiğimiz hafta içerisinde başarıyla gerçekleştirilmiştir. “MALAMAN Deniz Mayını”nın Deniz Kuvvetlerimizin envanterine girmesiyle bu konudaki dışa bağımlılık da sona erecektir." ifadelerine yer verdi.

MALAMAN Akıllı Dip Mayınlarına Bir Bakış

Sözleşmesi Aralık 2018’de imzalanan ve GRP Keysli Milli Dip Mayınlarının geliştirilmesini kapsayan MALAMAN Projesi altında MKE ve TÜBİTAK SAGE ile işbirliği içinde geliştirilen MALAMAN Akıllı Dip Mayını ve Elektronik Modülü, hem de UÇA Projesi altında geliştirilerek Türk Silahlı Kuvvetleri’ne ilk kez havadan hassas deniz mayınlama harekatı yapabilme yeteneği kazandıracak UÇA Uçaktan Atılabilir Akıllı Dip Mayınının küçük ölçekli modeli IDEF '23 Fuarında KoçSavunma standında ilk kez sergilenmişti. Fuarda MALAMAN Akıllı Dip Mayını ve Akıllı Mayın Ateşleme Mekanizması KoçSavunma standı dışında Milli Savunma Bakanlığı (MSB) standında da sergilenirken, 2.000lb sınıfı Mk84 Genel Maksat Bombası kabuğu içerisine yerleştirilen ve Kanatlı Güdüm Kiti ile desteklenen UÇA Uçaktan Atılabilir Akıllı Dip Mayınının gerçek/birebir ölçekli modeli ise MKE standında sergilenmişti. MALAMAN Akıllı Dip Mayını adını Gölcük Depreminde hayatını kaybeden Mayın Filosu Komutanlığında Komodorluk görevi yapmış Albay Selçuk MALAMAN’ın soyadından almıştır.

MALAMAN Projesinde KoçSavunma yürütücü, MKE ve TÜBİTAK SAGE de kendileriyle ilgili bölümde yer alan partnerleri olarak görev almıştır. Koç Savunma’nın ana görevi akıllı sensörleri içeren elektronik karar verici bloğu (MALAMAN Elektronik Modülü ve Akıllı Mayın Ateşleme Mekanizması) geliştirip üretmekti. Bu bloğun içerisinde akustik, manyetik ve basınç sensörleri var. Bu sensörler yardımıyla hedeflerini uzak mesafe ve derinliklerden algılayıp, tespit ve teşhis edebilen MALAMAN Akıllı Dip Mayını, Elektronik Modül içerisindeki gelişmiş algoritma sayesinde üzerinden geçen geminin dost veya düşman mı olduğunu veya sınıfını (tehdit kütüphanesine yüklenmiş düşman gemilerinin akustik izi, gemiye özel karakteristik sesler, pervane sayısı ve devir hızı gibi verilerden yararlanarak) tanımlayabilecektir. MALAMAN üzerinde yer alan sayıcılar yardımıyla önceden programlanmak suretiyle mesela konvoy halinde giden gemilerden en kıymetli olanının altında patlatılabilmektedir. Mesela önden iki hücumbot geçtikten sonra üçüncü sırada yer alan akaryakıt tankerinin geçişi sırasında MALAMAN patlatılabilir. Ayrıca örneğin boğazlar gibi dar geçitlerde kablo kontrolüyle uzaktan kontrol edip görerek de patlatma gerçekleştirilebilmekte.

Uçak, suüstü gemisi, denizaltı yanında birçok platformdan (İnsansız Platformlara da uyarlandırılabilir yapıda) dökülebilen MALAMAN, deniz dibi yapısına uygun görsel ve akustik gizlilik korumasına sahip, hızlı ısınma ve mermi çarpmasına karşı duyarsız, Plastik Bağlı Sualtı Patlayıcısı içeren, modern, uyarlanabilir ve ölçeklendirilebilir bir akıllı dip mayınıdır. Uzunluğu 1.800mm+, çapı 533mm (denizaltıda ağır torpido kovanından dökülebilmekte) ve ağırlığı 600kg+ (önemli bir bölümünü içindeki duyarsız patlayıcının ağırlığı oluşturmakta) olarak verilen MALAMAN, 100m+ derinliklerde görev yapabiliyor.

Türk Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’na Türkiye’nin deniz yetki ve ilgi alanlarındaki deniz kontrolü görevini çok daha yüksek bir etkinlikle icra edebilme kabiliyeti kazandıracak tamamen yerli ve milli tasarım, yüksek teknoloji ürünü MALAMAN Akıllı Dip Mayını, üzerinde bulunan KoçSavunma ürünü Elektronik Modül ve Akıllı Mayın Ateşleme Mekanizması ile hedef kategorilerindeki gemileri tespit edip sınıflandırdıktan sonra en uygun noktada harp başlığını infilak ettirerek omurgasını kırmak suretiyle hedef geminin batmasını sağlıyor. Üzerinde yer alan TÜBİTAK SAGE ürünü duyarsız patlayıcının infilak etmesi sonucu suyun içinde önce bir ‘blast’ etkisi yaratılıyor ardından bu bir ‘bubble’a yani büyüyen bir hava topuna (patlamadan sonra oluşan çift katmanlı devasa hava kabarcığı, “buble effect” de deniyor) dönüşüyor. Devasa hava kabarcığı yüzeye çıktığında önce gemiyi tam ortasından havaya kaldırıyor, ardından bir boşluk oluşturuyor ve bunu taşıyamayan geminin omurgası ikiye bölünerek kırılıyor ve gemi batıyor.  KoçSavunma aynı zamanda MALAMAN’ın bütün dizaynını ve GRP kompozit dış gövdesinin dizaynını da yapmıştır. GRP kompozit dış gövdesi sayesinde mayın arama ve tarama sonarlarına karşı gizliliği oldukça yüksektir. Dış gövde özel bir döküm tekniğiyle imal edilmiş olup üzeri neoprene kaplı olduğundan akustik sesleri emici özelliktedir. Bu da MALAMAN’ın mayın tespit sonarları ile tespitin zorlaştırmaktadır. Ayrıca MALAMAN gövdesi üzerindeki dış kaplama/kılıf, döşendiği bölgenin tabiat ortamına göre değiştirilebilmektedir. Mesela kumluk bir yere dökülecekse dış kaplama kum desenli olacak şekilde hazırlanırken, yosunlu bir bölgede kullanılacaksa kaplama ona göre seçilmekte. Bu sayede MALAMAN’ın hem akustik, hem de optik/gözle tespiti zorlaşmaktadır. Kendi tahrik sistemi olmayan MALMAN Akıllı Dip Mayını, döküldükten sonra deniz dibine/tabanına oturmakta ve programlandığı süre boyunca orada beklemektedir.

MALAMAN Projesinin ilk aşaması KoçSavunma tarafından geliştirilen ve üretilen Akıllı Mayın Ateşleme Mekanizması’nın doğrulanması ile sonlanmış, Projenin ikinci aşamasında ise KoçSavunma yöneticiliğinde TÜBİTAK SAGE ve Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu (MKEK) ile birlikte kurulan Konsorsiyum tarafından kompozit gövde ve duyarsız mühimmat tasarımı tamamlanmıştır. Akabinde Konya, Karapınar’da ilk tam ölçekli patlatma testi yapılmıştır. TÜBİTAK 2022 Faaliyet Raporu’na göre MALAMAN Projesi’nde Aralık 2022 itibari ile Kritik Tasarım Aşaması tamamlanmış ve gerçek boyutlardaki ilk mayın üretilerek Konya Karapınar’da tam ölçekli ateşleme zinciri testi ile patlatılmıştır. Projenin ikinci aşamasında ise denizde icra edilecek bu gemi patlatma demonstrasyonu sonrasında MALAMAN Dip Mayını prototipleri Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) envanterine dahil edilecektir. Ardından ayrı bir sözleşme ile Seri Üretim Aşaması’na geçilecektir. Projede üçüncü aşama olan Seri Üretim Aşamasının da SSB ile imzalanacak bir anlaşma altında yine KoçSavunma tarafındandan yönetilmesi bekleniyor. MALAMAN aynı zamanda yurtdışına ihracat açısından da çok büyük bir potansiyele sahip. IDEF ‘23 Fuarında paylaşılan bilgiye göre halihazırda ciddi görüşmeler yapılan birkaç ülke mevcut, bazı ülkelerin komple MALAMAN Dip Mayını talip ederken, bazılarının ise kıç tarafta yer alan Elektronik Modülü satın alarak envanterindeki eski nesil analog dip mayınlarını dijital ve akıllı hale getirmeyi planladığı belirtiliyor.

Mayın, keşfedilmesi ve karşı tedbir harekatı oldukça zor ve maliyetli olan, ancak kendisi nispeten ucuz bir silah sistemidir. Asimetrik, ucuz fakat etkili bir silah olan mayın bir bölgeye döküldükten sonra kirletilen bölgenin, sahanın temizlemesi için mayın karşı tedbir harekatının yapılması gerekmektedir. Bunun için düşmanın/hasım ülkenin o sahaya bir güç tahsisi yapması ve temizlik bitene kadar o bölgeyi kullanıma kapatması gerekiyor. Mayın Harekatı 2 temel başlık altında değerlendirilmektedir; Koruyucu Mayınlama ve Taarruzi Mayınlama. Bir ülkenin kendi sularında, kendi kara suları veya kıta sahanlığı başta olmak üzere deniz yetki alanları içinde savunma maksatlı olarak yaptığı Mayın Harekatı Koruyucu Mayınlama olarak isimlendirilmektedir. Koruyucu Mayınlama genellikle gerginlik veya harp zamanında açık vasıtalarla yapılır. Kendi savunma sahanızda olduğunuz için hava ve deniz üstünlüğü sizde olduğundan gidip mayın dökme kabiliyetli bir gemiden göstere göstere mayınları dökebilirsiniz. Ancak mayın döküldükten sonra o ülkenin hukuken kendi egemenlik alanı içindeki kirletilen bölgeyi dünyaya duyurması gerekmektedir. Mayın dökülürken ne zaman kendisini etkisiz hale getireceği de önceden programlanmakta. Planlanan süreden daha önce sterilizasyonu gerekmesi durumunda, dökülen yerin koordinatı bilindiğinden dalgıçlar o noktaya giderek mayının başında Elektronik Modüle giriş yaparak programda değişiklik yapmakta ve mayın patlatılmadan geri toplanmakta. Kablo kontrollü mayın döküldü ise (mesela Boğazların girişine) onların uzaktan kontrolü ve program değişimi zaten Kontrol Merkezinden sürekli olarak yapılabilmekte.