Türkiye İhracatçılar Meclisi TİM tarafından her ay düzenli olarak paylaşılan ihracat verilerine göre Türk Savunma ve Havacılık Sanayi Ekim 2020 içinde ABD$287.973 Milyon tutarında bir ihracat gerçekleştirdi. Yine TİM verilerine göre bu rakam Ekim 2019'a (ABD$257.924 Milyon) kıyasla savunma ihracatında 11.7%'lik bir artış yaşandığını göstermekte. Ekim 2020'de ihraç edilen savunma ve havacılık ürünlerinin toplam ağırlığı 4.412 ton iken 2019 Ekim ayında bu değer yaklaşık 3.881 ton olarak gerçekleşmiş.

Türk Savunma ve Havacılık Sanayi'nin 2020 yılının ilk 10 ayında gerçekleştirdiği ihracatın toplamı ise ABD$1.809.498 Milyon değerinde. Aylık bazda incelediğimizde; Ocak ayında ABD$166.853 Milyon, Şubat’ta ABD$173,864 Milyon, Mart’ta ABD$141.696 Milyon, Nisan’da ABD$160.663 Milyon, Mayıs’ta ABD$112.402 Milyon, Haziran’da ABD$167.259 Milyon, Temmuz’da ABD$ABD$139.608 Milyon, Ağustos’ta ABD$177.409 Milyon ve Eylül ayında ABD$281.551 Milyon tutarında savunma ve havacılık sanayi ürünü ihracatı gerçekleştirildiğini görmekteyiz. Bu rakamları 2019 yılındaki performansla kıyasladığımızda COVID-19 nedeniyle özellikle Mart ayından itibaren (2019 Mart rakamı ABD$282.600 Milyon) satışlarda ciddi bir düşüş yaşandığı ve ancak Ağustos ayından itibaren son 3 aylık periyodda ihracatta 2019 rakamlarını da geride bırakan ölçüde (sırasıyla ABD$175.315 Milyon, ABD$156.463 Milyon ve ABD$258.091 Milyon) ciddi bir ivme yaşanmaya başladığını görüyoruz. Bu sektör açısından olumlu bir gelişme. Umarız Kasım ve Aralık aylarında da savunma ihracatındaki bu ivme devam eder ve günlük hayatımızı olduğu kadar iş dünyasını da çok derinden etkilemiş olan COVID-19 salgını nedeniyle birçok sektörde ciddi kayıpların yaşandığı bu yılı ABD$2.5 Milyar seviyelerinde kapatmak mümkün olur. TİM verilerine göre sektör 2019 yılında yaklaşık ABD$2.741 Milyar tutarında ihracat gerçekleştirmişti. Aslında ihracat rakamlarında artış yaşanacağına dair işaretler de mevcut. Örneğin Azerbaycan’ın Dağlık Karabağ’ı işgal eden Ermenistan güçlerine karşı başlattığı harekât devam etmekte, bu kardeş ülke Azerbaycan’a önümüzdeki dönemde de savunma ve havacılık sanayi ürünü ihracatına (Ekim ayında Azerbaycan’a gerçekleştirilen ABD$101.209 Milyon değerindeki ihracat, ekim ayı toplam savunma sanayi ihracatının yaklaşık %36’sina tekabül etmektedir) devam edileceği anlamına gelmekte. Diğer yandan savunma ve havacılık sanayi firmalarımız son günlerde COVID-19’a rağmen bir dizi ihracat anlaşmasına imza atmış durumda. Bu çerçevede Simsoft Firması geçtiğimiz Eylül ayında adı açıklanmayan bir Uzak Doğu ülkesi ile hava savunma silah sistemi simülatörü geliştirilmesi konusunda anlaşma imzalarken, Otokar ise Ekim ayı içinde ve Kasım ayı başlarında yaptığı açıklamalarla adı açıklanmayan Afrika ülkeleriyle ARMA 8x8 ve COBRA-II TTZA satışına yönelik yaklaşık ABD$110 Milyon ve COBRA-II TTZA satışına yönelik olarak da ABD$25 Milyon değerinde olmak üzere iki ayrı sözleşme imzaladığını duyurmuştur. Bir diğer zırhlı araç üreticisi Katmerciler Firması ise Eylül ayı içinde adı açıklanmayan bir ülkeye ABD$3.25 Milyon değerinde güvenlik aracı ihracatı gerçekleştirmiştir. Diğer yandan artık ürün bazlı ihracattan, yüksek katma değer yaratan özgün tasarım ve üretim platform bazlı ihracata (ki bugünlerde artık adı açıklanmayan bir ülkeye paket halinde [Kamu güvenliği, siber güvenlik, araç takip sistemleri gibi alt birimlerden oluşan komple bir bir paket] ihracat gündemdedir), geçildiğinden tek kalemde yüklü ihracat rakamlarına ulaşılabilmektedir. 

TİM ihracat verilerini incelediğimizde Türk Savunma ve Havacılık Sanayi tarafından 1 Ocak 2020 – 31 Ekim 2020 tarihleri arasında en yüksek ihracatın gerçekleştirildiği ilk 15 ülke şunlardır; ABD (ABD$611.756 Milyon), Azerbaycan (ABD$224.235 Milyon), BAE (ABD$168.107 Milyon), Almanya (ABD$135.199 Milyon), Hindistan (ABD$127.254 Milyon), Umman (ABD$74.449 Milyon), Hollanda (ABD$37.582 Milyon), Birleşik Krallık (ABD$34.959 Milyon), Katar (ABD$32.141 Milyon), Endonezya (ABD$27.147 Milyon), Bahreyn (ABD$25.428 Milyon), Polonya (ABD$22.378 Milyon), Fransa (ABD$20.334 Milyon), Rusya (ABD$17.830 Milyon), ve Suudi Arabistan (ABD$17.618 Milyon).

Azerbaycan’a yapılan savunma ihracatında yaşanan kayda değer artışta Dağlık Karabağ’ın Ermeni işgalinden kurtarılması maksadıyla yürütülen harekatın önemli bir rolü bulunmakta. 27 Eylül 2020 tarihinde Ermenistan’ın Azerbaycan’a saldırmasıyla başlayan çatışmalarda Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri BAYRAKTAR TB2-S SİHA’lar, MAM-L ve MAM-C Akıllı Mühimmatlar, Lazer Güdüm Kitleri ve topçu roketleri gibi Türk Savunma ve Havacılık Sanayi firmalarınca üretilen silah sistemlerinin de desteğiyle Ermeni güçlerine darbe üstüne darbe vurmaktadır. 1 Ocak – 31 Ağustos 2020 arasında Türkiye’den toplamda ABD$45.858 Milyon tutarında savunma ve havacılık ürünü alımı yapan Azerbaycan, bunun ABD$36.076 Milyonluk bölümünü Ağustos ayında gerçekleştirmiştir. Azerbaycan’ın savunma ve havacılık ürünü alımları Eylül ayında ABD$77.167 Milyon (1 Ocak-30 Eylül aras toplamda ABD$123.026 Milyon)’a ve Ekim ayında ABD$101.209 Milyon (toplamda ABD$224.235 Milyon)’a ulaşmıştır. Bu artışın Kasım ve Aralık aylarında da sürmesi beklenmektedir. BAE’ne gerçekleştirilen ABD$168.107 Milyon tutarındaki ihracatta aslan payını Otokar’ın RABDAN 8x8 ZMA Projesini oluşturduğunu ve Endonezya’ya gerçekleştirilen ABD$27.147 Milyon tutarındaki satışın/teslimatın FNSS ürünü KAPLAN MT Orta Tank ve Aselsan ürünü ZARGANA Torpido Karıştırma ve Aldatma Sistemi ve ZOKA Akustik Torpido Karşı Tedbir Karıştırıcı ve Aldatıcıların (Tip 209/1400 Sınıfı Denizaltılarda kullanılacak ZOKA efektörleri geçtiğimiz Ekim ayında Endonezya’ya ulaşmıştır) teslimatından kaynaklandığını değerlendirirken, Rusya Federasyonu’na ABD$17.830 Milyon tutarındaki savunma ve havacılık ürünü ihracatının neleri kapsadığını doğrusu merak etmekteyim.

TİM ihracat verilerinde dikkatimi çeken bir diğer husus ise Pakistan’a yapılan savunma ve havacılık ürünü ihracatında JİNNAH Sınıfı Korvet sözleşmesine rağmen (iki geminin inşa faaliyetlerine başlanmış durumda) kayda değer bir artışın yaşanmamış olması. Pakistan’a 2020 Ağustos ayında ABD$405.04 Bin tutarında ihracat yapılırken, Ocak-Ağustos döneminde toplam ihracat tutarı ABD$15.964 Milyon, Eylül ayında ABD$2.965 Milyon ihracat yapılırken Ocak-Eylül döneminde ABD$18.930 Milyon ve Ekim ayında ABD$1.275 Milyon (2019 Ekim ayında ABD$33.501 Milyon) iken Ocak-Ekim döneminde ABD$20.205 Milyon (2019 yılında aynı dönemde bu değer ABD$34.935 Milyon olarak gerçekleştiğinden %42.16’lık bir düşüşü temsil etmektedir) ihracat gerçekleştirilmiştir. Burada verilen ihracat rakamlarının STM tarafından yürütülen AGOSTA-90B Denizaltı Yarı Ömür Modernizasyonu ve bu proje altında Pakistan Deniz Kuvvetleri’ne teslimatı yapılan Türk Savunma ve Havacılık Sanayi firmalarının ürünlerinin teslimatı ve Aselsan’ın ayrı sözleşmeler altında farklı platformlar için teslim edeceği ALPER LPI Radarı ve ARES-2NCL Extended EDT/ESM Sistemi siparişlerinden kaynaklandığını değerlendiriyorum.