Defence Turkey: Sizinle en son EFES 2022 Tatbikatı sırasında 6 Haziran günü TUSAŞ standında görüşme fırsatı bulmuştuk. Tunus’tan ilave sipariş, Malezya ile de yeni sipariş için anlaşma aşamasına gelinmişti.  Geçen süre zarfında ihracat pazarına yönelik yaşanan gelişmeler hakkında bize neler söyleyebilirsiniz?

Ömer YILDIZ: Tunus’a ilave verilecek uçaklarla ilgili resmi süreç devam ediyor. Teslimat takvimlerimiz üretime bağlı olarak ilerliyor. Malezya’daki ihalede sözleşme görüşmelerine çağrıldık. İhalede sunulan tekliflerde yapılan değerlendirme sonucu en sona biz kaldık ve sözleşmeyi imzalamak üzere davet edildik. Sürecin başarılı bir şekilde sürdüğünü söyleyebilirim.

Defence Turkey: İlk aşamada kaç uçak/sistem teslimatı gerçekleştirilecek?

Ömer YILDIZ: 3 adet üzerine görüşmeler devam ediyor. Orada sözleşme imzalanması için birkaç aşamada gerçekleştiriliyor. Birinci aşamasını geçtik. Şimdi ikinci ve üçüncü aşaması olacak.

Defence Turkey: Malezya 3 uçak mı? 3 sistem mi? tedarik edecek.

Ömer YILDIZ: 3 uçaklık bir sistem tedarik edecek. Ama arkasından her biri 3 uçaklık yine 3 sistem daha gelecek. Tahminimiz 3 uçaklık 3 tane sistem, 6 tane daha sistem olacağı şeklinde. Yeni siparişler için görüşmelerin önümüzdeki yıl içericisinde başlayacağını tahmin ediyorum.  

Defence Turkey: Peki ANKA’nın hangi versiyonu olacak? ANKA-S mi yoksa Yeni Nesil ANKA mı?

Ömer YILDIZ: ANKA’larımız şu anda tek versiyon. Üzerindeki her şey opsiyonel olarak sunuluyor. Tek ANKA’mız var. Uydu ve diğer faydalı yükler opsiyon.  

Defence Turkey: Mesela Malezya’nın siparişi Uydu Haberleşme (SATCOM) kabiliyetini/opsiyonunu içeriyor mu?  

Ömer YILDIZ: Malezya’da SATCOM var. Malezya uçaklarında ayrıca radarlar var. Deniz arama radarları var.

Defence Turkey: Yerli bir radar mı yoksa GFE olarak dışardan mı temin edecekler?

Ömer YILDIZ: Tüm opsiyonlar üzerinde çalışıyoruz.

Defence Turkey: Meteksan Savunmanın MİLSAR, Aselsan’ın SARPER SAR/GMTI radarları var ve su üstünde mayın tespiti görevlerinde geçmiş dönemde başarı göstermişlerdi. Yerli bir deniz gözetleme radarı mı kullanılacak diye düşündük?

Ömer YILDIZ: Bu ülkeler kendi envanterinde olan ürünlerin devamını istiyorlar. O nedenle her ne kadar kendi ürünlerimizi önersek de müşterilerimizin de taleplerini dikkate almak durumundayız.

Defence Turkey: Ömer Bey, Tunus’a iki tane daha vereceğiz dediniz. Oradaki hava araçları yine öncekilerle aynı konfigürasyonda mı olacak? Üzerlerinde radar gibi ilave donanımlar olacak mı?

Ömer YILDIZ: Yok, Tunus konfigürasyonu değişmiyor.

Defence Turkey: Peki Malezya konfigürasyonunda E/O Kamera olarak Aselsan’ın mı yoksa dış kaynaklı faydalı yük kullanılacak?

Ömer YILDIZ: O konu sözleşme görüşmelerinde netleşecek. Biz Aselsan CATS’i önereceğiz. Diğer kullandığımız WESCAM ve HENSOLDT kameralar da masada. Bizim tercihimiz şu anda CATS’ten yana olur. Ama müşterinin hangisini tercih edeceğini bilemiyoruz.

Defence Turkey: AKSUNGUR TİHA için yeni bir sipariş gündemde midir? Deniz Hava Komutanlığı hizmetine girdi ve Orman Genel Müdürlüğü için de kiralık olarak hizmet veriyor. 

Ömer YILDIZ: Deniz Kuvvetleri’nin 4’üncü uçağını teslim edeceğiz. Takvim olarak 4’üncü uçağı bu yıl içerisinde teslim etmeyi umuyoruz. AKSUNGUR için tek sorunumuz şu; bugüne kadar üç ayda bir uçak imal edebiliyorduk, 2022 Kasım ayı itibariyle bunu ayda bir uçağa çıkaracağız. Önümüzdeki sene mayıs ayında da ayda iki uçağa çıkacağız. Maalesef bu üretim hızını artırmak hemen bir günde olmuyor.

Defence Turkey: Hem AKSUNGUR hem de ANKA’da yeni üretim modellerinde PD170 motoru kullanılacaktı. SAVTEK 2022 Konferansının 15 Eylül 2022 tarihinde düzenlenen son oturumunda bir sunum yapan SSB Motor ve Güç Aktarma Sistemleri Daire Başkanı Mesude KILIÇ “Halihazırda PD170 Motorunun geliştirme testleri ve kabulleri tamamlandı. AKSUNGUR üzerinde uçuşlarına devam ediyor,” demişti EFES 2022 Tatbikatı sırasında yaptığımız görüşmede ise yıl sonu gibi artık üretim hattından çıkacak Yeni Nesil ANKA’larda PD170’i kullanmayı planladığınızı ifade etmiştiniz. Bu hedef ya da plan hala gündem de mi? Yeni teslim edeceğiniz, mesela işte Malezya’ya, Tunus’a ya da Hava Kuvvetleri’ne, ANKA’larda PD170 Motoru mu kullanılacak?

Ömer YILDIZ: Yurtdışı teslimatımızda müşterinin isteğine bağlı, motor tercihini, müşteri yapıyor. Ama yurtiçi teslimatımızdaki sözleşmelerimizde, yeni teslimatlarımızın PD170 Motoru ile olması gerekiyor.

Defence Turkey: Peki AKSUNGUR teslimatlarında da mı PD 170 Motoru olacak?

Ömer YILDIZ: AKSUNGUR için de.

Defence Turkey: Mach 0.85 ve üzeri hızlara ulayabilecek jet motorlu Süpersonik Hedef Uçak çalışmanız vardı, EFES 2022 Tatbikatı sırasında da standınızda sergilemiştiniz.  Yabancı firmadan temin edilen motor ile ses hızı geçilemiyordu ve yerli bir firmadan (IDEALAB) bir motor bekleniyordu O projede ne gibi gelişmeler yaşandı?

Ömer YILDIZ: Yerli motor, yani süpersonik hıza çıkması planlanan motor, bu yıl sonu itibariyle ‘test bench’ üzerinde çalışmaya başlayacak. Şimdi onun uçacak hale gelmesi, iyimser bir tahminle 7 ay, biraz daha orta iyimser tahminle 1 yıl sürer, yani 2023’ün sonunu bulur. Diğer projedeki iş yükümüze ve aciliyetine bağlı olarak biz de iş gücümüzü ayarlıyoruz.

Defence Turkey: Diğer proje ŞİMŞEK için mi?

Ömer YILDIZ: Sadece ŞİMŞEK değil, ANKA, AKSUNGUR, onlara yeni silah entegrasyonları, geliştirmeleri, yani epeyce bir proje üzerinde çalışıyoruz. EFES tatbikatında standımızda gösterdiğimiz uçağın motor modifikasyonunun da Almanya’dan aldığımız bir motor yer alıyordu. Almanlar yapacaklardı. Ama henüz yapmadılar, onları bekliyoruz.

Defence Turkey: Yerli motor olana kadar yani 2023 sonuna kadar o motorla mı ses üstü rejim testleri yapılacak?

Ömer YILDIZ: Aslında biz yerli motorumuza da çok güveniyoruz. Ama onlardan da bir şekilde modifiye edilmiş bir motor alırsak, o gördüğünüz küçük uçakta da bir süpersonik uçuş denemesi yapabiliriz. O denemedeki kastımız süpersonik uçuşu deneyimlemek, uçuş kontrol algoritmalarını geliştirmek ve data toplamak.

Defence Turkey: Temel Bey, bir demecinde, o hep konuşulan bir şeydi, TUSAŞ’ın TİSU, daha önce bir seminer sırasında ilk çizimleri paylaşılmıştı Milli Muharip İnsansız Uçak. TİSU, isim vermedi ama TUSAŞ’ın da insansız muharip uçağı projesi olduğundan bahsetti. Onun ölçekli modelinin yapıldığı uçuş testlerinin olduğu gibi bilgiler de geliyor. Bu konuda bilgi paylaşılabilir bir aşamaya gelindi mi?

Ömer YILDIZ: Yok daha henüz gelmedi. Yıl sonu itibariyle, önümüzdeki yılın başında inşallah geleceğiz. Tabi konsept olarak biz tek bir uçak değil bir sürü uçak üzerinde çalışıyoruz. Bunlardan bazılarının küçük konsept demolarını da yapıyoruz. Büyük uçağı geliştirmeden önce, küçük bir uçak üzerinde resmi biz de görmek istiyoruz, biz de anlamak istiyoruz. Nihayetinde bunlar bizim yıllardır, defalarca yaptığımız ürünler değil, bunları ilk defa yapıyoruz. Bir öğrenme eğrisini de yaşamak zorundayız.

Defence Turkey: Peki yeni bir ürününüz var mı?

Ömer YILDIZ: Yeni ürün olarak, ŞİMŞEK Yüksek Hızlı Hedef Uçak 70kg. Bunun bir de 200kg ve Mach 0.8-0.9 hızında uçan yeni bir versiyonunu üzerinde çalışıyoruz. Yakın zaman içerisinde de bununla ilgili müjdeli haberleri vermeyi umuyoruz.

Defence Turkey: Motor konusunu nasıl çözeceksiniz, yine IDEALAB’ın ya da TEI’nin TJ300’ü mü olacak üzerinde?

Ömer YILDIZ: IDEALAB alternatiflerimizden biri, KALE’nin motoru diğer alternatifimiz, TEI’nin de bir motoru var, o da bir başka alternatifimiz. Yurtdışından da yine motor bakıyoruz.

Defence Turkey: Peki ebat büyüyeceği için menzil de artacak. Haberleşme yine LoS mı yoksa SATCOM mu kullanılacak?

Ömer YILDIZ: Bu uçağı özellikle Aselsan ve Roketsan tarafından ihtiyaç olduğu için geliştiriyoruz. Bu hedef uçak yeni geliştirilen tüm bu hava savunma sistemlerinin testlerinde görev yapacak. Manevra kabiliyeti yüksek olacak, yani gerçek bir uçağı taklit edecek. Ayrıca havada uçarken üzerinde kamerası olacak. Yanından geçen diyelim hedef uçak, füzeyle attınız bunu vurdunuz ama füze nereden geldi? Vurdu mu vurmadı mı? Vurduysa nereden vurdu, yakındaysa nereden geçti? Tüm ölçüm sistemleri, video kayıt sistemleri bunların tamamı olacak üzerinde. Yani hedef uçak olduğu zaman zaten bunlar olmadan olmuyor.

Defence Turkey: TUSAŞ İHA Bölümü olarak SAHA EXPO’ya ilgiyi nasıl görüyorsunuz, şu an ikinci gün?

Ömer YILDIZ: Ben geçen sene SAHA EXPO’ya gelememiştim. Bu SAHA EXPO için de 2 gün ayırdım. Şu an 2 gün ayırdığım için pişmanım, keşke 3 gün ayırsaydım diyorum. Katılım çok iyi, katılımcı sayısı da çok fazla. Oldukça büyük bir fuar olmuş. Bu yönüyle bile çok umut verici ve ufuk açıcı olduğunu söyleyebilirim.

Defence Turkey: Vakit ayırdığınız için okuyucularımız adına teşekkür eder çalışmalarınızda başarılar dileriz.