Uluslararası Anadolu Kartalı-2021 Eğitimi, 3’üncü Ana Jet Üs Komutanlığı Konya/Selçuklu’da Türk Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanlıkları (6 F-16 Filosundan 38 F-16, 1 E-7T HİK Uçağı, 2 KC-135R ve 1 ANKA-S SİHA olmak üzere 29’u üsse intikal etmiş 13’ü ise intikalsiz olarak katılan toplam 42 hava aracı) ise unsurları ile Azerbaycan (2 Mig-29 ve 2 Su-25, ilk ke AK Eğitimine uçak ile katılıyor), Pakistan (5 JF-17), Katar Hava Kuvvetleri (4 Rafale) ve NATO AWACS (1 E-3A AWACS) unsurlarının fiilî olarak, Bangladeş, Belarus, Bulgaristan, Burkina Faso, Gürcistan, Irak, İsveç, Kosova, Lübnan, Macaristan, Malezya, Nijerya, Romanya, Tunus, Ukrayna, Umman, Ürdün ve Japonya’nın gözlemci statüsünde katılımıyla icra edilmektedir.

Anadolu Kartalı Eğitim Merkezi Komutanı Yarbay Turgay TÜMER tarafından paylaşılan bilgiye göre Anadolu Kartalı Eğitim Merkezi dünyada benzer imkânlara sahip üç taktik eğitim merkezinden biri, Avrupa’da yer alan ise tek taktik eğitim merkezidir. Tatbikat bölgesi 300km x 400km (120nm x 216nm ayrıca Doğu Akdeniz’de 140nm x 75nm büyüklüğünde bir Deniz Görevlerine yönelik tatbikat sahası var) ebadında Tuz Gölü ve çevresini kapsayan bölgededir. Paylaşılan bilgiye göre Anadolu Kartalı Eğitim Merkezi’nin 2001 yılındaki kuruluşundan bugüne kadar 15 ülke katılımıyla 24 dönemi uluslararası, 19 dönemi millî olmak üzere 35.657 personel ve 2.920 hava aracının katılımı ile toplam 43 eğitim döneminde uygulanmış ve 24.222 sorti (38.827 saat) uçuş yapılmıştır. En son takip ettiğim Anadolu Kartalı Eğitimi olan ve toplamda 67 hava aracı ile 1.205 personelin katılımı ile icra edilen AK-2016/2 Eğitiminde verilen Basın Brifinginde 14 dost ve müttefik ülke ile NATO unsurlarının katılımıyla 38 Anadolu Kartalı Eğitimi’nin icra edildiği ve 32.367 personelin yer aldığı bu Eğitimler sırasında 2.674 uçak ile 22.869 sortide toplamda 34.000 uçuş saatinin gerçekleştirilmiş olduğuna dikkat çekilmişti. Anadolu Kartalı Eğitimleri kapsamında sabah ve öğleden sonra olmak üzere günde iki ayrı Kartal (Eagle) Sortisi planlanmaktadır. Eğitimlerde Kırmızı Rolü 132’nci Filo Komutanlığına ait 8 F-16C/D Uçağı ile canlandırılmakta. Uçakların 4’ünde SDT ürünü milli ACMI Podu kullanılmaktadır.

Basın Günü etkinliğinde sabah saatlerinde ilk olarak Anadolu Kartalı Eğitim Merkezi Komutanı Yarbay Turgay TÜMER tarafından Anadolu Kartalı Eğitim Merkezi (AKEM) Brifing Salonu’nda AK-2021/2 Eğitimine ilişkin kısa bir Basın Brifingi düzenlendi. Ardından Eğitim kapsamında uçuş (Kartal sortisi) yapacak uçakların kalkışlarını görüntülemek üzere uçak park alanı ve pist bölgesine geçildi. Kalkışlar ve uçuştan dönen iki F-4E 2020 uçağının iniş ve park sahasına intikali fotoğraflandıktan sonra öğlen yemeği için Kartal Yemekhanesine geçildi. Öğleden sonraki program kapsamında önce Mehteran Bölüğünün gösterisi izlendi. Akabinde bir gurup basın mensubu sabah kalkış yapan uçakların inişlerini görüntülemek için pist yakının götürülürken bir diğer gurup ise Solo Türk ve Türk Yıldızları gösterisini izlemek üzere başka bir alanda konuşlandı. Uçuş gösterilerinin tamamlanmasını müteakip tekrar AKEM Brifing Salonu’na geçildi. Burada önce Türk Hava Kuvvetleri Milli Muharip Uçak Programı Direktörü Albay Cihangir YAY tarafından yapılan ve oldukça kapsamlı olan MMU/TF-X Projesi Sunumu takip edildi. Ardından, 3’üncü AJÜ Komutanı Hava Pilot Tuğgeneral Fidan YÜKSEL, AK-2021/2 Eğitimine ilişkin kısa bir konuşma yaptı ve bazı rakamları dinleyicilerle paylaştı. Basın Günü faaliyeti Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Hasan KÜÇÜKAKYÜZ’ün Anadolu Kartalı Eğitimlerine ilişkin değerlendirme ve teşekkür konuşması ile sona erdi.

MMU/TF-X Projesi Sunumu

Türk Hava Kuvvetleri Milli Muharip Uçak (MMU/TF-X) Programı Direktörü Albay Cihangir YAY tarafından yapılan ve bir kısmı daha önce paylaşılmamış oldukça çarpıcı bilgiler içeren MMU/TF-X Projesi Sunumunda aldığım notları kısaca sizlerle paylaşacağım:

Albay YAY, İngilizce olarak yaptığı sunumda MMU/TF-X’in 2030-2070 yılları arasındaki harekat ihtiyaçlarına cevap verebilecek şekilde tasarlandığına dikkat çekti. Halihazırda çalışmaları devam eden Sistem İsterleri Gözden Geçirmesi (SSR) Aşamasının tamamlanmak üzere olduğunu ifade eden Albay YAY, Sistem İşlevsellik Gözden Geçirmesi (SFR) Aşamasının ise 2021 yılı sonuna kadar tamamlanacağını söyledi. Projenin Ön Tasarım Gözden Geçirmesi (PDR) Aşaması’nın 2023 yılında tamamlanacağını kaydeden Alb. YAY, paylaştığı slaytta 2022 yılına işaret edilmesi nedeniyle takvimin biraz gerisinde kaldıklarını ancak yakalamak için yoğun bir çaba içerisinde olduklarını belirtti. PDR Aşaması’nın tamamlanması ile Projenin Ön Tasarım Fazı da tamamlanmış olacak. Detay Tasarım ve Kalifikasyon Fazı kapsamında MMU/TF-X Program Planı uyarınca 2023 yılında Roll-Out yani fabrikadan çıkış faaliyeti/töreni gerçekleştirilecek. Akabinde ise 2024 yılı Kritik tasarım Gözden Geçirmesi (CDR) Aşaması’nın tamamlanması bekleniyor. Müteakiben 2025 yılında MMU/TF-X Blok-0 Uçağı teslim edilecek ve ilk uçuş 2026 yılının son çeyreği içinde gerçekleştirilecek. Detay Tasarım ve Kalifikasyon Fazı kapsamında 2026 yılı sonuna kadar 3 Geliştirme Uçağı üretilmiş olacak (Blok-0 konfigürasyonunda). 2029 yılı sonunda MMU/TF-X Blok-I Uçağı üretilecek ve 2030 – 2040+ yıllarını kapsayacak IOC/FOC (Başlangıç Harekat Kabiliyeti/Tam Harekat Kabiliyeti) Deklarasyonu & Seri Üretim Bloklar Fazı altında 2020-2033 yılları arasında 10’un üzerinde MMU/TF-X Blok-I Uçağı üretimi 2034-2040 yılları arasında ilave Blok modellerinin (Blok-2, Blok-3 ve Blok-4 gibi, başka kaynakta Blok isimleri Blok-10/20/30/40 olarak verilmişti) üretimi gerçekleştirilecek.

Alb. YAY, tarafından sunumu sırasında paylaşılan bir slaytta MMU/TF-X Uçağının dahili ve harici istasyonlarda taşıyacağı silah/görev yüküne ilişkin bilgiler de yer aldı. Buna göre Hava-Hava Silah Yükü; METEOR, AMRAAM, MICA ve GÖKDOĞAN gibi BVR füzeleri ile AIM-9X, ASRAAM ve BOZDOĞAN gibi WVR füzelerinden ve SPEAR/MIZRAK isimli bir füzeden oluşacak. SPEAR ismi ilk aşamada akıllara MBDA ürünü hava-yer akıllı mühimmatını getirmekte ancak Hava-Hava Silah Yükü bölümünde yer aldığından bu füzenin mili imkanlarla geliştirilmekte olan bir füze modeli olduğu düşünülebilir. Kısa bir süre önce 24 Haziran 2021 tarihinde düzenlenen Hassas Güdüm Kiti-82 Teslimat Töreninde konuşan MSB Hulusi AKAR, TÜBİTAK SAGE tarafından birkaç ay önce resmen çalışmalarına başlanılan ramjet motorlu (o yüzden milli METEOR Füzesi olarak anılıyor) BVR hava-hava füzesine GÖKHAN adı verildiğini duyurmuştu. MMU/TF-X Uçağında ayrıca tek namlulu bir dahili top yer alacak. MMU/TF-X’in Hava-Hava Silah Yükü ise SOM-B1/B2 ve SOM-J, HGK-82/83/84, KGK-82/83, LGK-82/84, Milli SDB (Küçük Çaplı Bomba), NEB, TEBER-82/83, GBU-10/12/24/31/38/54, Mk-82/84 ve ilk kez resmi bir sunumda adı geçen AKBABA Milli Anti-Radyasyon Füzesi’nden oluşacak. Dahili silah istasyonlarında 1.000lb’ye kadar silah taşıyabilecek MMU/TF-X ayrıca Keşif Podu ile 600 ve 370 galonluk yakıt tanklarını harici yük istasyonlarında taşıyabilecek.

Alb. YAY, F-15 ölçülerinde olacak MMU/TF-X’in Supercruise (Art yakıcıyı devreye almadan sesüstü uçuş yapabilme) kabiliyetine sahip olacağına dikkat çekti. Paylaşılan slaytlarda MMU/TF-X’in Supercruise süratinin 5nci nesil savaş uçaklarının altında olacağı, azami uçuş süratinin ise günümüz hava-yer taaruz uçaklarının üzerinde olsa da ortalama hava-hava uçaklarının ve 5nci nesil hava üstünlüğü uçaklarının altında gerçekleşeceği vurgulandı. Buna karşın MMU/TF-X transonik (ses hızının hemen altı veya hemen üzerindeki hızlarda) hız seviyelerinde 4.5’nci nesil savaş uçaklarına kıyasla daha kısa sürede ivmelenebilecek. Alb. YAY, Mach 1.6 ve Mach 2.0 hızların HvKK tarafından tanımlanan görevler için yeterli süratler olduğuna dikkat çekti. Alb. YAY ayrıca MMU/TF-X’in hem SEAD, hem de DEAD görevlerini icra edebileceğini vurguladı ve söz konusu görev senaryolarına ilişkin birkaç slayt paylaştı.

Alb. YAY tarafından yapılan sunumda dikkat çekici bir diğer slayt/bilgi ise MMU/TF-X için hedeflenen RCS (Radar kesit Alanı) değerine ilişkin slayttı. Slaytta MMU/TF-X için hedeflenen RCS değeri için -10 ila -20 dBsm değeri (0.1m2 ile 0.01m2 arası, düşük görünürlük/Low Observabelity) hedeflenmişti. Zaten konuşmasında Alb. YAY bunun ötesinin mevcut şartlarda kendilerini aşacağını ifade etti. RCS = 10 (Decibels/10) olduğundan ortaya çıkan RCS değeri 0.1m2 ile 0.01m2 arası gerçekleşecektir. Görüşüne baş vurduğum konuya vakıf uzmanlar 0.01/1m2’lik RCS değerinin akla yatkın olduğuna dikkat çektiler ve 0.00001 gibi bir hedefle karşımıza çıksalardı zaten inandırıcı olmayacaklarını dile getirdiler. Uzmanlardan birisi konuyla ilgili şöyle bir yorumda bulundu, “-10 ila -20 dBsm gibi bir rakam vermeleri şaşırtıcı. Şu tasarımda bile 30° ve 140°’lerde stealth kayboluyor. Yani dBsm değerini 0-20 arası verselerdi daha inandırıcı olurdu,” diye konuştu.

Daha sonra kürsüye gelen 3’üncü AJÜ Komutanı Hava Pilot Tuğgeneral Fidan YÜKSEL, Anadolu Kartalı Eğitimlerinin amacı ve AK-2021/2 Eğitimine gerçekleşen katılıma ilişkin kısa bir İngilizce konuşma yaptı. AK-2021/2 Eğitimine Azerbaycan, Pakistan ve Katar olmak üzere 3 yabancı ülke ve NATO’dan toplam 20 hava aracının (slaytta 14 yazmaktaydı, yedekleriyle birlikte bu rakama ulaştığını tahmin etmekteyim) katılım gerçekleştirdiğini anlatan Tğg. YÜKSEL, HvKK’nın ise farklı rollerde ve tiplerde toplam 44 hava aracı ile katıldığını söyledi. 14 Haziran 2021 tarihinde başlayan (3’ncü AJÜ’ne uçakların ve personelin intikali) AK-2021/2 Eğitimi kapsamında toplamda 441 Kartal Sortisi’nin planlandığını (bunun 330’u Mavi unsurlarca icra edildi) ve bu kapsamda 26 hava-yer hedefine (87 mühimmat ile) saldırı gerçekleştirileceğini kaydetti. Tuğg. YÜKSEL, “Eğitimin 8’inci günündeyiz planlanan sortilerin önemli bir böümünü uçtuk. Uçuşlar 2 Temmuz 2021 tarihinde tamamlanacak,” diye konuştu. Kapanış ve teşekkür konuşması için kürsüye gelen Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Hasan KÜÇÜKAKYÜZ, 21 Haziran - 2 Temmuz 2021 tarihleri arasında icra edilecek (katılımcı unsurların konuşlanması, başlangıç brifingleri ve çevre tanıma uçuşları 14-18 Temmuz tarihleri arasında gerçekleşti) AK-2021/2 Eğitimini 21 ülkeden 44 gözlemci personel ve 160’a yakın yerli ve yabancı basın mensubunun takip ettiğini söyledi. AK Eğitimlerinin, Türkiye’nin dostları arasındaki güven ve işbirliğine katkıda bulunmak süretiyle önemli bir rol oynağına dikkat çeken HvKK Org. KÜÇÜKAKYÜZ, Anadolu Kartalı Eğitimlerinin temel amaçlarından birisinin de harekata yönelik eğitim ihtiyacını karşılamak ve personelin harbe hazırlık seviyesini yükseltmek olduğunu vurguladı. Org. KÜÇÜKAKYÜZ, “Geçmiş yılların istatistikleri ve devam eden eğitimleri göz önünde bulundurduğumuzda tatbikatın amacına ulaştığını değerlendirmekteyim,” diye konuştu. Teknolojinin sürekli değişen doğasına karşın değişmeyen tek ihtiyacın modern silah ve harp vasıtalarının yanı sıra eğitimli insan gücü olduğunun altını çizen Org. KÜÇÜKAKYÜZ, “Türk silahlı Kuvvetleri (TSK)’nin en önemli kuvvet çarpanı da sahip olduğu bu eğitimli ve nitelikli personelidir” dedi. Org. KÜÇÜKAKYÜZ, konuşmasının son bölümünde katılımcı ülke personeline teşekkür etti ve geri dönüşleri için emniyetli yolculuklar dileyerek, “Bahtınız açık, şansınız bol olsun,” dedi.

Fotoğraflar ©DefenceTurkey - İbrahim SÜNNETÇİ. Tüm hakları saklıdır.