ASELSAN, Kara ve Hava Kuvvetleri Komutanlıkları için geliştirdiği Silah Tespit Radarı (STR), Erken İhbar Radar Sistemi (EİRS) ve Alçak İrtifa Radar Sistemi (AİRS) ve çözümlerine ait ölçekli modelleri IDEF ‘21 Fuarı sırasında kapalı alandaki standında sergilemişti. Fuarda görüştüğüm bir ASELSAN yetkilisi kabul testleri kapsamında ilk STR Sisteminin Fuar öncesinde atışlı testlere tabi tutulduğunu ve ilk Sistemin 2021 yılı sonuna kadar KKK hizmetine girmesinin planlandığını ifade etmişti.

İlk AİRS’in 2022 yılında HvKK’na teslim edilmesi planlanmıştır. Ağustos ayı itibarıyla Ankara'da yüksek bir mevzide test edildiği ifade edilen Erken İhbar Radar Sistemi (EİRS)’nin iki ay sürecek kabul test sürecinin ardından toplanan veriler ile almaç algoritması düzeltilecek. Fuarda edindiğim bilgi ilk EİRS’in Ekim 2021’de HvKK’na teslim edileceği yönündeydi. Ancak Savunma Sanayi Başkanı Prof. Dr. İsmail DEMİR, 3’üncü Askeri Radar ve Sınır Güvenliği Zirvesi kapsamında 5 Ekim 2021 günü düzenlenen açılış töreninde yaptığı konuşmada “Erken İhbar Radar Sistemimizin ilk teslimatını önümüzdeki ay (Kasım 2021) Hava Kuvvetleri Komutanlığımıza yapmayı planlıyoruz. Buna ek olarak, EİRS Radar Ailesinin yeni ürünü olan Alçak İrtifa Radar Sistemi (AİRS) Projesinin ilk ürününü de önümüzdeki yıl envantere alacağız. Güvenlik güçlerimizin kabiliyetlerini ciddi ölçüde arttıracak milli radar sistemlerimizin sayılarının önümüzdeki yıllarda arttırılmasını planlıyoruz,” demişti. Ancak söz konusu teslimatın gerçekleştiğine dair bir bilgi 11 Aralık 2021 itibarıyla kamuoyuna yansımamıştır. ASELSAN mevcut sözleşmeler altında toplamda 9 adet STR, 5 adet S-Bant AİRS ve 4 EİRS (toplamda sabit ve taşınabilir konfigürasyonda 22 adede ulaşması bekleniyor) teslimatı gerçekleştirecektir.

S-Bant frekans bandında çalışacak radarların anten birimlerinde yüzlerle ifade edilen yerli tasarım ve üretim GaN tabanlı Gönderme/Alma (T/R) modülü yer almaktadır. EİRS, STR, AİRS ve yine 2022 yılında teslimatı beklenen Çok Fonksiyonlu Atış Kontrol Radarı iki eksen AESA yapısına sahiptir. Antende her ışıma elamanında ayrı bir faz kaydırıcı olması sayesinde bu tip radarlar hem yatayda (yanca), hem de dikeyde (yükseliş) elektronik huzme yönlendirme/faz kaydırma yapabilmektedir. ÇAFRAD ve CENK-S de yine iki eksen AESA yapısındadır.  

STR Sistemine Bir Bakış

Envanterdeki iki C-Bant Cobra Silah Tespit Radarı (STR)’nı destekleyecek ve zaman içinde yerini alacak daha uzun menzilli yeni nesil STR ihtiyacının milli imkanlarla karşılanması maksadıyla MSB ile Aselsan arasında 16 Aralık 2016 günü Silah Tespit Radarı Projesi Sözleşmesi imzalanmıştır. ABD$176.850 Milyon değerindeki sözleşme altında geliştirilen STR’nda EİRS Projesinin donanım yapı taşları kullanılmıştır. Sözleşme altında sadece STR geliştirilmeyecek ayrıca belli sayıda radar da üretilerek KKK’na teslim edilecektir. Cobra STR ile benzer özelliklere sahip olacağı ifade edilen ASELSAN Silah Tespit Radarı, EİRS/TEİRS’ne kıyasla silah tespit özelliğinden dolayı farklı algoritmalara ve anten yerleşimine sahiptir.  

GaN T/R modüllerinin kullanıldığı AESA tipi anten teknolojisine sahip S-Bant ASELSAN STR, düşman unsurlar tarafından gerçekleştirilen havan, top ve roket mermilerini havada tespit ettikten sonra, atım noktalarının hassas bir şekilde koordinatlarını hesaplayabilecek. Sistem aynı zamanda düşman tarafından atılan havan, top ve roket mermilerinin olası düşüm yerlerini de hesaplayabildiğinden söz konusu mühimmatlar yere düşmeden önce ilgili bölgedeki dost unsurların uyarılarak can ve mal kaybının önüne geçebilmesine imkan tanıyacak. ASELSAN STR, atışı gerçekleştiren düşman havan, top ve roket sistemlerinin koordinatlarını dost ateş destek silahlarına telsiz üzerinden aktararak bunların imha edilmesini sağlayacak. Sistem bu kapsamda dost birliklerce icra edilen atışların tanzim edilmesinde de kullanılabilecek.

Katı hal (solid state) güç yükseltici, sayısal huzme oluşturma ve yüksek performanslı sinyal ve veri işleme altyapısına sahip ASELSAN STR, 24 saat kesintisiz çalışma ve A400M Atlas Ulaştırma Uçağı ile havadan taşınabilme kabiliyetlerine sahip olacak. STR’nın 100km+ menzilden hedef tespitini gerçekleştirebilmesi hedefleniyor. Bu çerçevede havan atışlarının kalibrelerine bağlı olarak 25km ile 50km uzaklıktan, Katyuşa tipi bir topçu roketi ise 100km uzaklıktan tespit edilebilecek. ASELSAN STR’nde taşıyıcı platform olarak BMC ürünü 10 ton sınıfı 6x6 konfigürasyonunda bir taktik tekerlekli araç kullanmıştır. Ancak STR platformdan bağımsız olarak da çalışabilecek şekilde tasarlanmıştır. Gerektiğinde araç altından çıkarılacak ve radar tek başına da çalışabilemekte. Cobra STR’ndan farklı olarak ASELSAN STR iki ayrı taşıyıcı platformdan oluşmakta. Cobra STR’nin aksine ASELSAN STR’nda antenin 360 derece dönüş yapabilmesi ve istenen bölgeye yönlenebilmesi için platform yükseltilmiş (şoför mahallinin kör nokta oluşturması engellenmiş) ve komuta kontrol merkezi olarak kullanılan şelter ayrı bir platform üzerine yerleştirilmiştir. Edindiğim bilgiye göre AESA tipi STR anteni sabit konumda anlık olarak 100 derecelik bir sektörü elektronik olarak tarayabilecek. Özel algoritmalar sayesinde antenin belli açılarda yönlendirilmesi sayesinde 360 derecelik kapsamanın da sağlanabileceği belirtiliyor. Anten alt sisteminin toplam ağırlığı yaklaşık 4 ton, sistemin toplam ağırlığının ise 10 tonun altında gerçekleşmesi hedeflenmişti. İki operatör tarafından işletileceği ve cihaz içi test yeteneğine sahip olacağı ifade edilen ASELSAN STR, birisi yedek olmak üzere iki ayrı dizel jeneratöre sahip olup kesintisiz olarak 24 saat çalışabilmektedir. Sistem elektrik şebekesinin mevcut olduğu ortamlarda jeneratöre gerek duymadan elektrik ihtiyacını doğrudan şebekeden de sağlayabilmekte.

Bu arada 2002 yılında Alman Hükümeti tarafından Türkiye’ye hibe edilmiş olan HENSOLDT ürünü iki adet Cobra Silah Tespit Radarından sadece biri aktif, diğeri ise yedek parça temini maksatlı olarak kullanılmaktaydı. 40km+ tespit menziline sahip Cobra STR’ları son olarak Zeytin Dalı Harekâtı kapsamında Suriye sınırında görev yapmıştı. Edindiğim bilgiye göre arızalı olan yedek malzemelerin yerine yenileri HENSOLDT firmasından temin edilmiş böylelikle arızalı olan ikinci Cobra STR da aktif hale getirilmiştir. HENSOLDT aynı zamanda envanterdeki Cobra STR’larını Versiyon 1 seviyesinden en güncel sürüme (Versiyon 3+, hatta Versiyon 4 ve 5 de gündemde) yükseltmeyi ve akabinde uzun dönemli bir bakım sözleşmesi yaparak radarları tam faal duruma getirmeyi planlamıştı. Dolayısıyla şu an KKK hizmetinde 1 ASELSAN STR ve 2 adet HENSOLDT Cobra STR operasyonel olarak görev yapmakta.