Söz konusu çalışmayı lazer tabanlı bir sistem ile; ilk defa keskin nişancı dürbünü tespiti (29 Kasım 2007), ilk defa denizaltı periskop tespiti (21 Ekim 2009), ilk LAPTES prototip üretimi (19 Mart 2009) çalışmaları takip etmiştir. 3 Ekim 2012 tarihinde ilk defa envanterde yer alan bir güdümlü mermiye (G/M) lazer ET denemesi icra edilmiştir. Lazer tabanlı bir ET Sisteminin EO GMKS maksadıyla kullanılmasına yönelik kavramsal ispatın Araştırma Merkezi Komutanlığı tarafından yapılması hitamında lazer tabanlı bir ET sisteminin DzKK bünyesinde muharip unsurlara kazandırılması kapsamında SSB/DzKK tarafından 4 Nisan 2016 tarihinde bir geliştirme projesi olarak NAZAR Projesi başlatılmıştır.

Sözleşmesi Savunma Sanayi Başkanlığı (SSB) ile Ana Yüklenici METEKSAN SAVUNMA arasında 2016 yılında imzalanan NAZAR Projesi’nin ilk çıktısı olarak Elektro-Optik (EO) başlıklı G/M’lerin fonksiyonel imhası maksadıyla TSK’daki ilk Lazer Elektronik Taarruz Sistemi (LETS) olma özelliğini taşıyan GABYA-LETS geliştirilmiş ve 22 Mart 2021 tarihinde NAZAR Projesi kapsamında TCG GÖKOVA (F-496) Fırkateynine entegre edilerek envantere girmiştir. TCG Gökova Firkateyninde MK-92 STIR Radarı üzerine takılan ve başarıyla görev yapan LETS’in boyutları itibarıyla belli bir banttaki EO başlıklı G/M’lere karşı geliştirildiği değerlendirmekteyim. GABYA-LETS DzKK hizmetine giren ilk Lazer ET Sistemi olmuştur.

NAZAR Projesi’nde Faz-I Kritik Tasarım Aşaması Temmuz 2019’da başarı ile tamamlanmış ve üretimi tamamlanan NAZAR Kara Sistemi’nin 2022 yılı içinde Deniz Kuvvetleri Komutanlığı (DzKK) envanterine girdiği yönünde bilgiler geçtiğimiz günlerde basına yansımıştı. Temel olarak her ikisi de Lazer ET Sistemi olsa da sadece tek bir dalga boyundaki EO arayıcı başlığa sahip G/M’ye belli bir mesafeye kadar kullanılabildiğini değerlendirdiğim GABYA-LETS’in aksine NAZAR hem birden fazla dalga boyunda etkili, hem de daha yüksek çıkış gücüne dolayısıyla daha uzun etki menzile sahip. Mesela NAZAR KARA, 5 değişik dalga boyunda EO ve IR güdümlü füzelerdeki arayıcı başlıkları karıştırabiliyor.

Phalanx CIWS gibi envanterde mevcut CIWS Sistemlerine göre çok daha yüksek etki alanına sahip olan NAZAR Lazer ET Sisteminin etkili menzili hedefin büyüklüğü veya arayıcı başlığının çapına göre değil hedefin tespit mesafesi ve tespit edilebilme yeteneğine bağlı olarak değişmektedir. Hedefin tespit edilmesinin ardından gemideki Savaş Yönetim sistemi (SYS) ile entegre edilecek NAZAR Sistemi EO ve IR arayıcı başlığa sahip hedefler üzerindeki arayıcı başlığı kamaştırmakla ilgili fonksiyonları yerine getirebilmektedir.

NAZAR Lazer ET Sistemi Nasıl Çalışıyor ve Hedefe Angaje Oluyor?

Üzerinde 11 adet optik pencere mevcut NAZAR Deniz Sistemi gemi seyre çıkmadan devreye alınacak böylelikle Sistem seyir halinde iken her zaman çalışmaya ve görev yapmaya hazır olacak. Mesela gemideki sensörlerce hedefin 30km’den tespit edildiğini var sayalım. Öncelikle SYS, NAZAR Sistemine tespite ilişkin bilgileri iletir. NAZAR Sistemi’nin kendi üzerinde bir takip altyapısı var, o da lazer tabanlı bir tespit/takip sistemi olan LIDAR (Laser Imaging Detection and Ranging), çok hassas bir sistem. NAZAR Sistemi tehdidin tespit edildiği yön bilgisini kullanarak hedefi kendi tespit altyapısı ile algılıyor ve onu takip etmeye başlıyor. Hedefini takip ederken önce hangi dalga bandında çalışan bir arayıcı başlığa sahip olduğunu tespit ediyor. Bunun için Sistem başlığa doğru birtakım lazer ışıkları gönderiyor oradan gelen yansımalara göre hangi dalga boyunda çalışan bir arayıcı başlığa (seeker) sahip olduğunu anlıyor. Ardından bu yansımayı devam ettirerek orada bir parlama oluşturuyor, ‘kedi gözü efekti’ denilen bir parlama. Sonra bu parlamayı takip etmeye başlıyor. Takip ederken de uygun bir modülasyonda tehdide karşı bir yönlendirilmiş lazer ışınlıyor, işte bu ışından sonra arayıcı başlığın gözü kamaşıyor. Tüm bu süreç birkaç saniye içinde gerçekleşiyor. 

Dolayısıyla Sistemin etkinliği için kritik nokta hedefin tespit edilebilmesi. Tespit sonrasındaki süreç fazla zaman almıyor. Bu sayede NAZAR Deniz Sistemi birden fazla tehdit ile hemen arka arakaya angajman yaparak hızlıca başa çıkabilir. Birinci tehdidi körleştirdikten sonra hemen ikincisine angaje olabilir. Arayıcı başlık körleştiği zaman hedefinden saptığından zaten kilit de kırılıyor ve füze genelde kendi kendini imha ediyor.

NAZAR’ın mevcut kabiliyetleri göz önünde bulundurulduğunda hedef yelpazesinde günümüzde günden güne dünya donanmalarının hizmetinde kendilerine yer bulan Silahlı Deniz Araçları (SİDA)’nın da yer alacağını değerlendirmekteyim. NAZAR Lazer ET Sistemi, SİDA üzerinde yer alacak EO/IR tabanlı herhangi bir sistemin köreltilmesinde kullanılabilecektir. Sözleşme kapsamında METEKSAN SAVUNMA her sistemden birer tane prototip imal edip denemek üzere Deniz Kuvvetleri Komutanlığına teslim edecek. NAZAR Kara, NAZAR Deniz ve NAZAR Lite olmak üzere 3 ayrı versiyon yer alıyor. İlerleyen dönemde NAZAR’ın çok yoğun bir şekilde hem kritik tesislerde hem de deniz platformlarında kullanılması bekleniyor.