Tarih: Issue 98 - April 2020
Edindiğimiz bilgiye göre Türkiye’nin ilk milli Havadan Atılan Seyir Füzesi (ALCM) çalışması olan Hassas Güdümlü Satha Atılan Orta Menzilli Mühimmat (SOM) Projesi kapsamında kullanılmak üzere Kale ArGe tarafından geliştirilen 3.200N (3.2kN/680lbf) itki gücü kapasiteli KTJ-3200 Turbojet Motoru ile son test 2020 Ocak ayı ilk yarısında başarıyla gerçekleştirildi.
Türkiye’nin ilk ve tek İrtifa Test Sistemi’ni bünyesinde barındıran Kale ArGe Geliştirme ve Test Merkezi’nde yapılan test sırasında teknoloji olarak %100 yerli ve milli olan KTJ-3200 Turbojet Motoru ile başarılı sonuçlar elde edildi. Böylece sözleşmesi 22 Şubat 2012’de imzalanan, çalışmalarına 13 Nisan 2012’de başlanılan ve ilk motor çalıştırma testi 19 Eylül 2013’te gerçekleştirilen Turbojet Motorların Geliştirilmesi Projesi altında Projede önemli bir kilometretaşı daha geride bırakılmış oldu. Kalifikasyon Testlerine önümüzdeki günlerde de devam edilecek.
Türkiye’nin özellikle seyir füzeleri, ayrıca hedef uçak, vb. insansız platformlara yönelik kullanım için optimize edilmiş ilk milli turbojet motoru olma özelliğine sahip KTJ-3200, İrtifa Test Sistemi kullanılarak, farklı irtifa/hız şartlarındaki performansını 2019 yılı itibarıyla göstermişti. 2019 yılı ilk yarısında KTJ-3200 ile İrtifa Test Sistemi kullanılarak Yüksek İrtifa ve Uçuş Hızı Başlatma Testi dahil değişik testler icra edilmiş ve görüntüleri IDEF ‘19 Fuarı sırasında şirket standında LCD ekranda ziyaretçilerle paylaşılmıştı. Bununla birlikte KTJ-3200; mukavemet, su alımı, bozuntu, çevresel testler gibi birçok farklı testten geçirilerek kalifiye edilmektedir.
2020 yılı içinde KTJ-3200 Motorunun kalifikasyonu tamamlanarak, TSK envanterindeki yerini, TÜBİTAK SAGE tarafından geliştirilen ve Roketsan tarafından sanayileşme ve seri üretim faaliyetleri gerçekleştirilen SOM Seyir Füzesi Ailesi üzerinde kullanılmak üzere alması bekleniyor.
Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB)’nın işverenliğinde yürütülen KTJ-3200 Turbojet Motorunun tasarım ve geliştirilmesi için bugüne kadar ABD$50 Milyon harcanmış olup bu rakamın ABD$25 Milyon’u SSB tarafından kalan bölümü ise Kale ArGe tarafından finanse edilmiştir. Kale Grubu Başkan Yardımcısı Osman OKYAY daha önce verdiği bir demecinde 38.000 devire çıkabilen ve 900bg güç üretebilen KTJ-3200 motorunu geliştirme sürecinde tam 5 defa patlattıklarını ancak zorlayıcı testlerin hepsini başarıyla tamamladıklarını dile getirerek, “Öncelikle SOM Füzelerinde kullanılacak. 2020 geçmeden, bu füzeler üzerinde test atışı yapmayı planlıyoruz. Daha sonra 100’lerle ifade edilecek seri üretime başlayabiliriz,” diye konuşmuştu.
Çalışır durumdaki iki KTJ-3200 Turbojet Motor prototipinin uçuş testleri için Haziran 2016’da (daha önce Nisan 2016 olarak açıklanmıştı) SSB’na teslim edilmesi planlanmış ancak bu takvim daha sonra 2017 sonu ve ardından 2018 ilk yarısı şeklinde güncellenmişti. 13-15 Eylül 2018 tarihleri arasında İstanbul’da düzenlenen SAHA Expo 2018 Fuarı’nda görüşme fırsatı bulduğumuz Kale ArGe yetkilisi KTJ-3200’ün SSB’na teslimatının 2018 sonu veya 2019 başı gibi gerçekleştirilebileceğini ifade etmişti.
Hizmet ömrü 17 saat olarak hedeflenen KTJ-3200 Turbojet Motoru, 3.2kN itki kuvveti üretme kapasitesine ve SOM ALCM üzerinde ihtiyaç duyulacak elektrik enerjisinin üretimi için 6kVA kapasiteli bir alternatöre sahip. Motor mil yatağının (bearing) yağlanması için halen SOM Mühimmatında kullanılan 2.5kN ile 3.4kN (56olbt ile 75olbt) itki kapasiteli TR40 Turbojet Motoru’nda olduğu gibi KTJ-3200 Turbojet Motoru’nda da ‘yakıt ile yağlama’ tekniği (SOM ALCM üzerinde taşınan jet yakıtından yararlanılarak) kullanılmaktadır. Böylelikle motorun daha uzun ömürlü olması sağlanıyor. JP8 ve JP10 sentetik sıvı jet yakıtlarıyla çalışabilen KTJ-3200, yerini alacağı Fransız Safran Power Units ürünü TR40 Turbojet Motoru gibi dört kademeli eksenel kompresöre sahip. Kompresör, Yanma Odası ve Türbin olmak üzere üç temel bölümden oluşan KTJ-3200 Turbojet Motorunun kompresör bölümünde yekpare (tek parça)işlenmiş rotorlar kullanılmaktadır. Toplam ağırlığı 50kg olarak açıklanan özgün tasarım ve üretim KTJ-3200 Turbojet Motoru 30cm çapında ve yaklaşık 77cm uzunluğundadır. 900bg/3.2kN itki gücü kapasiteli KTJ-3200, 5.000m irtifada, 0.95 Mach (1.095km/saat) uçuş hızına uygun olarak tasarlanmıştır. Motorun seyir füzeleri üzerindeki çalışma süresi 15-30dk olarak verilmiş olmakla birlikte ihtiyaca ve kullanılacak platforma göre bu süre daha da geliştirilebilecektir. KTJ-3200 aynı zamanda halen TR40 ile güçlendirilen ATMACA Blok-I ve Blok-II Satıhtan Satıha Güdümlü Mermilerde de kullanılabilecektir.
Her ne kadar TR40 gibi Fransız ekolünde tasarlanmış olsa da KTJ-3200, TR40 ile birebir değiştirilebilme özelliğine sahip olmadığından, SOM üzerinde KTJ-3200 entegrasyonu kapsamında bir dizi modifikasyon çalışmasının yapılması gerekmekte. Turbojet motor tasarımında ABD ve Fransız ekolleri arasında bir dizi temel farklılıklar bulunmakta. ABD ekolüne uygun olarak tasarlanan turbojet motorlarda ayrı bir Motor Kontrol Birimi (ECU) yer almadığından güç paketi tek bir parça/birim halindeyken, Fransız ekolündeki motorlar ayrı bir ECU’ne sahip olduklarından güç paketi iki ayrı birimden oluşmaktadır. ABD ekolündeki turbojet motorlarda kontrol algoritmaları füze görev bilgisayarının içine gömüldüğünden üreticisi firma füzeye uygun kontrol algoritmalarını kendi geliştiriyor. Oysa Fransız ekolüne göre tasarlanmış turbojet motorlarda, mesela TR40’da, ayrı bir ECU yer aldığından füzede ABD ekolünden bir motor kullanımı söz konusu olduğunda füzenin aviyonik donanım ve tasarımı ile gövde içi yerleşimde bir dizi değişiklik yapılması gerekmektedir.