Tarih: 06 Temmuz, 2021
Yabancı Askeri Satışlar (FMS) kanalı ile hayata geçirilen Proje, Mayıs 2015’te ABD Kongresi tarafından onaylanmıştı. Proje altında Deniz Kuvvetleri Komutanlığı (DzKK) envanterinde yer alan 17 Phalanx Mk-15 Blok 0 (Mod 1) CIWS Silah Sisteminin Phalanx Mk-15 Blok 1B (Baseline 2) seviyesinde modernizasyonu hedeflenmişti. Ancak edindiğim bilgiye göre daha önce 17 adet planlanan modernizasyon çalışması için rakam sonradan 11 adet olarak revize edilmiş ve ilk aşamada sadece 11 Phalanx Mk-15 Blok 0 (Mod 1) CIWS Silah Sistemi ABD’ne gönderilmiş ve orada kapsamlı bir bakım, onarım overhol çalışmasından geçirilen sistemler Phalanx Mk-15 Blok 1B (Baseline 2) CIWS seviyesine yükseltildikten sonra partiler halinde Türkiye’ye teslim edilmiştir. Diğer 6 adet Phalanx CIWS Silah Sistemi ihtiyacı için hem eldeki 6 Phalanx Mk-15 Blok 0 (Mod 1) CIWS’ı modernize edilmek üzere ABD’ne gönderme, hem de yeni üretim 6 Phalanx Mk-15 Blok 1B (Baseline 2) CIWS satın alma seçenekleri gündeme ancak iki ülke arasında yaşanan politik/siyasi gerilim ve uygulanan açık/gizli ambargolar (CAATSA yaptırımları) nedeniyle çalışmalarda somut bir ilerleme sağlanamamıştır.
Tahmini değeri Mayıs 2015’te ABD$310 Milyon olarak açıklanan Proje kapsamında yeni üretim 4 Phalanx Mk-15 Blok 1B (Baseline 2) CIWS Silah Sistemi gecikmeli de olsa daha önce teslim edilmiş (ilk 2’si Kasım 2016’da) ve TCG Bayraktar ve TCG Sancaktar Tank Çıkarma Gemilerine (LST) monte edilmişti.
SSB koordinasyonunda yürütülen Yakın Hava Savunma Sistemleri (CIWS) Modernizasyonu ve Tedariki Projesi ile, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı (DzKK)’nın hava savunma harbi görev fonksiyonu kapsamında; bekanın sağlanması, envanterdeki ve envantere girecek yakın hava savunma silah sistemlerinin modernize edilmesi ve yeni gemi inşa projelerinde kullanılmak üzere ilave sistemlerinin tedarik edilmesi planlanmıştı. Bu çerçevede DzKK envanterindeki 17 Phalanx Mk-15 Blok 0 (Mod 1) CIWS Silah Sisteminin Blok 1B seviyesine çıkarılması suretiyle modernize edilmesi ve envantere girecek yeni suüstü platformlar için ilave 4 Blok 1B CIWS (Baseline 2) Silah Sisteminin tedarik edilmesi hedeflenmişti.
20mm çapında 6 namlulu Phalanx Mk-15 Blok 0 (Mod 1) CIWS Silah Sistemi Türk Deniz Kuvvetleri envanterine ilk olarak TEPE (eski Knox, 8 adet) Sınıfı firkateynler ile Temmuz 1993’te girmişti. 1996 başlarında Türk Deniz Kuvvetleri’ne teslim edilen ve Mayıs 1997’de resmen hizmete giren A-595 TCG Yarbay Kudret Güngör Denizde İkmal ve Muharebe Destek Gemisi’nde de Phalanx CIWS Silah Sistemi yer almıştır. Temmuz 1998’den itibaren donanmaya katılan GABYA (eski FFG-7 Perry) Sınıfı sekiz firkateyn ile envanterdeki Phalanx Mk-15 Blok 0 (Mod 1) CIWS sayısı 17’ye (8+1+8) çıkmıştı. Tepe Sınıfından sökülen Phalanx Mk-15 Blok 0 (Mod 1) CIWS’lerden 1’i TCG Akar (A-580) Denizde İkmal ve Muharebe Destek Gemisine diğeri ise TCG Osmangazi (NL-125) LST Gemisine takılmıştır. Diğer 6 Phalanx Mk-15 Blok 0 (Mod 1) CIWS’in depoda muhafaza edildiği tahmin edilmekte.
O tarihte modernize edilecek Mk-15 Blok 1B (Baseline 2) CIWS Silah Sistemlerinden 8'inin Sedef Tersanesi’nde inşa edilen LHD Anadolu (L-400) Çok Maksatlı Amfibi Hücum Gemisi (2 adet), Denizde İkmal ve Muharebe Destek Gemisi (DİMDEG, TCG Derya, 2 adet) ve İSTİF Sınıfı Fırkateynlerde (gemi başına 1 adet olmak üzere toplam 4 adet) kullanılması öngörülmüştü. Temmuz ayı başında sosyal medyada yer alan bir fotoğrafta halen Sedef Tersanesi’nde inşa/donatım faaliyeti devam eden LHD Anadolu Gemisine ön taraftaki Phalanx CIWS Silah Sistemi’nin monte edildiği görülmekteydi.
Deniz Kuvvetleri envanterindeki Phalanx CIWS Silah Sistemleri temel model olan Blok 0 (Mod 1) konfigürasyonuna sahiptirler. GENESİS Savaş Yönetim Sistemi (SYS) modernizasyonu ile Gabya Sınıfı firkateynlerde yer alan Phalanx Mk-15 Blok 0 (Mod 1) CIWS Silah Sistemi, kendi radar sisteminin (beyaz renk radar verici ve mikrodalga asamblesi içinde tepede arama radarı anteni, onun hemen altında ise Ku-Bant takip radarı anteni bulunuyor) görüş menzili/açısı ötesindeki hedefleri de tespit ve takip edebilmesi için gemideki SYS’ye tamamen entegre edilmiştir. Bu sayede gemilerdeki Phalanx Mk-15 Blok 0 (Mod 1) CIWS Silah Sistemine hem ‘remote designation’ özelliği kazandırıldı (böylece örneğin Phalanx CIWS’nde yer alan ve hedefi çok dar bir açıdan takip edebilen aydınlatma/atış kontrol radarının trak/takip kilidini kırmak maksadıyla ‘passive ranging’ yaparak gemiye yaklaşan gemisavar füze tehdidini traktan düşse bile [füze zigzag manevra ve ani yükselme alçalma yaparak trak/takip radarının görüş hattından çıkabiliyor] gemideki diğer radar ve EO sensörler yardımıyla Phalanx’a anlık veri beslemesi yapılabilerek hedefi yeniden takip edebilmesi sağlanmakta), hem de (üzerinde FLIR sensörü yer almasa bile) özellikle asimetrik tehditlere karşı su üstü modunda da kullanılabilmesi sağlandı.
ABD Deniz Kuvvetleri envanterindeki suüstü harp gemilerinin gemisavar füzelere karşı savunulmasında en son hatta kullanılacak nokta savunma silah sistemi ihtiyacını karşılamak üzere geliştirilen Phalanx CIWS Silah Sisteminin geliştirme çalışmaları 1970’li yılların başında başlamış ve ilk sistem General Dynamics (şimdi Raytheon Missiles & Defense) firması tarafından değerlendirme maksatlı olarak ABD Deniz Kuvvetleri’ne teslim edilerek USS King (DDG-41) Destroyerine monte edilmiştir. Phalanx’ın Blok 0 (Mod 1) konfigürasyonundaki üretimine 1978’de başlanmış ve sistem ilk olarak 1980’de ABD Deniz Kuvvetleri’ne ait USS Coral Sea (CVB-43) Uçak Gemisinde kullanılmıştır. Sistemin geliştirilmiş versiyonları olan Blok 1 ilk olarak 1988’de Iowa Sınıfı savaş gemisi USS Wisconsin (BB-64)'de, Blok 1B ise ilk olarak 1999’da Perry Sınıfı USS Underwood (FFG-36) Firkateyninde kullanılmıştır.
20mm çapında, Gatling tipi, döner yapıdaki altı namluya sahip M61A1 Vulcan Otomatik Topu ile silahlandırılan Phalanx Mk-15 Blok 0 (Mod 1) CIWS Silah Sisteminde hedef tespit ve takip görevleri için Ku-Bant bir radar yer almaktadır. Blok 0 konfigürasyonunda silahın atış hızı dakikada 3.000 mermi (989 mermi atışa hazır olarak mühimmat haznesinde yer almaktadır) olup, Ku-Bant radar (arama ve takip maksatlı iki ayrı antene sahiptir) 0-5° arasındaki yükseliş açılarında hedef takibi yapabilmektedir. Sistemin daha düşük RKA değerlerine sahip yüksek G manevraları yapabilen füze ve uçak hedeflerine angaje olabilmesi (eski nesil bilgisayar daha yüksek işlem hızına sahip yenisiyle değiştirilmiştir) ve +70° yükseliş açısına kadar önleme yapabilmesinin sağlandığı Blok 1 versiyonunda atış hızı yine dakikada 3.000 mermi olsa da mermi kapasitesi 989’dan 1.550’ye çıkarılmıştır. Blok 1A’da ise mermi kapasitesi korunurken atış hızı dakikada 4.500 mermiye çıkarılmıştır.
Sistemin düşük radar izi ve görünürlüğe sahip hava hedefleri ile su üstü tehditlerine karşı angajman yapabilmesi için Blok 1B versiyonunda Phalanx CIWS stabilize edilmiş bir FLIR sensörü ile donatılmıştır. Blok 1B konfigürasyonunda yapılan iyileştirmeler arasında Otomatik Hedef Tespit ve Video Takip (AAVT) Cihazı, Top Namlusu Optimizasyonu (OGB) ve Mk-244 20mm Öldürücülüğü Artırılmış Mermi (ELC, %48 daha ağır tungsten deliciye sahip) de yer almaktadır. ABD Deniz Kuvvetleri envanterindeki Phalanx CIWS sistemlerini Blok 1B seviyesinde modernize etmiştir. Blok 1B üzerinde gerçekleştirilen en son iyileştirme ise tespit performansını ve güvenilirliği artıran, bakım ihtiyacını ise azaltan yeni nesil (RaHaT/COTS tabanlı sinyal işlemcisine sahip) bir sayısal radar sisteminin entegrasyonunu kapsayan Baseline 2 modernizasyonudur. Baseline 2 konfigürasyonunda aynı zamanda su üstündeki düşük görünürlüğe ve ize sahip satıh ve hava (sea-skimming tipi gemisavar füzeler gibi) hedeflerine karşı otomatik tespit, takip ve önleme görevlerini yapabilen suüstü takip modu da yer almaktadır.
Gemisavar füzeler ve uçaklara karşı dakikada 4.500 mermi (saniyede 75 mermi), asimetrik tehditlere (süratli botlar gibi) karşı ise dakikada 3.000 mermi atabilen Phalanx CIWS Silah Sistemi; sahip olduğu radar, FLIR sistemi ve mermi kapasitesi (1.550 mermi) sayesinde tamamen otonom görev icra edebilmektedir.
Sistemin toplam ağırlığı Blok 1B konfigürasyonu için 6.120kg, daha önceki konfigürasyonlarda ise yaklaşık 5.700kg olarak verilmektedir. Blok 0 ve Blok 1A’da 1.520mm uzunluğundaki L76 namlu kullanılırken, Blok 1B’de ise özellikle yeni nesil gemisavar füzeleri tahrip etmek için tasarlanan Mk-244 ELC mühimmatı nedeniyle 1.981mm uzunluğundaki L99 namlusu tercih edilmiştir.
Açık kaynaklarda Phalanx Mk-15 Blok 1B CIWS Silah Sisteminin birim fiyatı ABD$11.6-13.6 Milyon arasında değişmektedir. Örneğin, Raytheon 24 Şubat 2014’te Güney Kore Deniz Kuvvetleri ile II’nci Paket FFX (Incheon Sınıfı) Firkateynleri ve AOE II Sınıfı Süratli Muharebe Destek Gemilerinde kullanılmak üzere doğrudan ticari satış tedarik modeli altında 9 Phalanx Mk-15 Blok 1B CIWS satışı için ABD$123 Milyon değerinde bir anlaşma imzalamıştır. Teslimatlar 2016-2022 arasında yapılacaktır. Güney Kore daha önce de Ulan Sınıfı firkateynlerde kullanılacak 5 Blok 1B Sistemi için Eylül 2011’de ABD$65 Milyon değerinde bir doğrudan ticari satış anlaşmasına imza koymuştu. İngiltere 5 Blok 1B satışı için Raytheon ile Ekim 2012’de £42.8 Milyon, Avustralya ise yine 2012’de Hobart Sınıfı Hava Savunma Harbi Firkateynlerde kullanılan 3 Blok 1B Sisteminin tedariki için ABD$35 Milyon değerinde anlaşmalar imzalamışlardı.