Mali değeri yaklaşık ABD$3.5 Milyar mertebesindeki Türk Genel Maksat Helikopteri Programı (TGMHP) kapsamında, TUSAŞ Ana Yükleniciliğinde seri üretimi yapılacak 109 adet T70 Helikopterinden ilki (TLF-1/Türk Kara Kuvvetleri versiyonu) ile önümüzdeki ay içinde başlanılması beklenen kalifikasyon ve sertifikasyon maksatlı yoğun uçuş test programı öncesi yer testlerine başarıyla devam ediliyor.

Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB), T70 Genel Maksat Helikopterinin geldiği aşamaya ilişkin sosyal medyadan paylaşımda bulundu. SSB resmi twitter hesabından 25 Mart 2020 günü yapılan paylaşımda “Yürüttüğümüz ‘Genel Maksat Helikopter Programı’ kapsamında üretilen T70 Helikopterinin yer testleri başarıyla devam ediyor” ifadesine yer verildi.

T70 TLF-1 TUSAŞ tesislerinde 25 Kasım 2019 tarihinde düzenlenen törenle hangardan çıkarılmıştı. TUSAŞ Helikopter Genel Müdür Yardımcısı Kemal YILLIKÇI, TGMHP’nda gelinen son durum üzerine 28 Kasım 2019’da Anadolu Ajansı’nda yayımlanan bir demecinde Aselsan'ın helikopter için en gelişmiş aviyonik sistemleri üreteceğini vurgulamış ve “Teknik performansların ötesinde, donanım ve yazılım olarak bize ait olduğu için hiçbir şekilde karıştırılamaz, müdahale edilemez. Helikopterimiz çok güvenli şekilde operasyon gerçekleştirecek," ifadelerini kullanmıştı. YILLIKÇI ayrıca ilk seri üretim helikopterinin (TLF-1) hangardan çıktığını, Sikorsky’nin sağladığı bir prototip üzerinde Aselsan'da aviyonik sistemlerin entegrasyon ve geliştirilmesine yönelik çalışmalar yapıldığını anlatmış ve 2020 yılında bir dizi kalifikasyon ve sertifikasyon çalışması ile test uçuşlarının gerçekleştirileceğini söylemişti.

Sözleşmesi 21 Şubat 2014’te imzalanan ve Sikorsky firmasının gerekli hükûmet lisanslarını almasını müteakip proje takvimi (To) SSB tarafından Sikorsky ve TUSAŞ’a avans ödemesinin yapılmasıyla 15 Haziran 2016’da yürürlüğe giren TGMHP altında teslimatlara 2021 yılından itibaren (OGM versiyonu) başlanılması hedeflenmiştir. S-70i™ International BlackHawk (IBH) üzerine tümüyle milli ve özgün olarak geliştirilmekte olan Aselsan IMAS Görev Yönetim Sistemi entegre edildiğinde nihai konfigürasyondaki helikopter T70 Helikopteri olarak anılmaktadır. Proje kapsamında, toplam altı ayrı kullanıcıya (Genelkurmay Başkanlığı [ÖzKK, 11], Kara Kuvvetleri Komutanlığı [KKK, 22], Hava Kuvvetleri Komutanlığı [HvKK, 6], Jandarma Genel Komutanlığı [JGnK, 30], Emniyet Genel Müdürlüğü [EGM, 20] ve Orman Genel Müdürlüğü [OGM, 20]) S-70i™ IBH modeli baz alınarak iki farklı konfigürasyonda toplam 109 T70 modeli helikopter, 10 yıllık süre zarfında teslim edilecektir.

Sikorsky S-70i™ IBH Temel Helikopterindeki mevcut Uçuş Yönetim Sistemi (FMS)’nin yerini, aslında Aselsan, Sikorsky, TUSAŞ ve TSK hizmetindeki pilotların katkılarıyla Aselsan tarafından tümüyle milli ve özgün olarak geliştirilen Aselsan Entegre Modüler Aviyonik Sistemi (Integrated Modular Avionics System/IMAS) alacaktır. IMAS sayesinde Görev Bilgisayarları ile Çok Maksatlı Renkli Göstergeler (CMFD) tek bir ekipman üzerinde birleştirilerek Seyrüsefer, Haberleşme, Görev ve Uçuş Yönetimi tek merkezden gerçekleştirilmektedir. Dokunmatik özellikli (point-and-click) güçlü akıllı ekranlar ve ergonomik açıdan iyileştirilmiş yeni Pilot Araç Ara yüzü sayesinde pilotun iş yükünü hafifleteceği belirtilen IMAS aviyonik süitinde entegre Arazi Farkındalık ve İkaz Sistemi, entegre Sayısal Harita ve iniş yapılacak bölgeye kılavuzlu yaklaşma için bağlantılı uçuş kontrol fonksiyonları gibi Türk kullanıcıların ihtiyaçları doğrultusunda bir dizi seyrüsefer tabanlı iyileştirme de yapılmıştır. Sikorsky ile imzalanan sözleşmeye göre IMAS, yalnızca Türkiye’nin almayı planladığı 109 T70 Helikopterinde değil, aynı zamanda Sikorsky tarafından üçüncü̈ ülkelere satılacak olan en az 164 helikopterde daha kullanılacaktır.

IMAS kapsamında bulunan cihazların geliştirme faaliyetlerinin ve laboratuvar testlerinin tamamlanmasının ardından, Sikorsky tarafından Aselsan’a getirilecek bir S-70i Helikopteri üzerine bu sistemlerin yerleştirilmesi ve Sikorsky pilotları tarafından Aselsan mühendislerinin katılımı ile uçuş testlerinin icra edilmesi planlanmıştı. Proje uyarınca geliştirme faaliyetleri Sikosky Kalite Güvencesi Kurulu (QAB) tarafından Uçuşa Elverişlilik Onayının verilmesi ile tamamlanacaktır.

TGMHP altında, TUSAŞ ve Sikorsky firmalarıyla yürütülen alt yüklenicilik sözleşmeleri ile görev, seyrüsefer, haberleşme (IFF Mod 5/C Cevaplayıcı dahil) ve elektronik harp sistemlerinin geliştirilmesi, üretilmesi ve entegrasyon faaliyetleri Aselsan tarafından gerçekleştirilmektedir. Proje kapsamında yazılım ve donanım geliştirme faaliyetleri 2018 yılında tamamlanmış olup, test ve doğrulama süreci devam etmektedir. Aselsan 2019 Faaliyet Raporu’nda proje kapsamında platform uçuş testlerine 2020 ilk yarısında başlanılmasının hedeflendiği ifade edilmiştir.

TGMHP kapsamında Aselsan tarafından geliştirilen IMAS aviyonik süitin entegrasyon, uçuş testi ve kalifikasyon süreçlerinde Mühendislik Geliştirme Test Platformu (Test Bed) olarak kullanılacak SP-YVB tesçil nolu S-70i™ IBH Temel Helikopteri, 25 Şubat 2017 tarihinde Polonya’dan Türkiye’ye getirilmişti. Polonya’nın güneyinde yer alan PZL Mielec tesislerinden havalanan S-70i™ IBH Temel Helikopteri, 9 saatlik uçuşun ardından Aselsan’ın Akyurt, Ankara’daki tesislerine ulaşmıştı. Helikopter 930nm’lik yolculuğu sırasında Slovakya, Macaristan, Romanya ve Bulgaristan’dan geçmiş ve iki kez yerde yakıt ikmali gerçekleştirmişti.

SSB tarafından 25 Mart 2020 günü paylaşılan TLF-1 yer testleri görüntüsünde helikopterdeki aviyonik süitte yar alan çok maksatlı renkli göstergelerin gerek kokpit içi yerleşimi gerekse üzerlerindeki kontrol düğmeleri açısından standart S-70i™ IBH’ndeki modelden farklı olması dikkatimizi çekti. Yapısal değişiklik yapılan yeni kokpitte IMAS aviyonik süitinin bir parçası olan iki adet SMFD-810 ve iki adet VMFD-810 bulunmaktadır. Edindiğimiz bilgiye göre Aselsan logosu hem S-70i™ IBH ile uyumlu olması, hem de Sikorsky tarafından üçüncü ülkelere satılacak helikopterde kullanılacak olması nedeniyle yerleştirilmemiştir.

Ana Yüklenici TUSAŞ Proje kapsamında; T70 Helikopterlerinin dişli kutuları montajını, kabin, kokpit, kuyruk konisi, yatay ve dikey kuyruk, ana ve kuyruk rotor palleri gibi tüm ana parçaların üretimini, modifikasyonlar için tasarım ve entegrasyon faaliyetlerini, helikopterlerin son montaj, test ve uçuş işlemleri ile teslimatlarını gerçekleştirmektedir. Bunun yanı sıra Programın Entegre Lojistik Destek [ELD/ILS] faaliyetleri de TUSAŞ tarafından gerçekleştirilecektir.

Motor Alt Yüklenicisi TEI Proje kapsamında; T700 Motorunun yaklaşık %58’ine denk gelen 60 değişik parçanın üretilmesi, motorun montajı, nihai testi, kalifikasyonu ve konfigürasyon yönetiminden sorumlu olacaktır. İlk defa motorun yanma odası gibi sıcak bölge parçaları TEI tarafından üretilmektedir. TEI aynı zamanda bu Proje ile TSK envanterinde olan T700 Motorlarının Depo Seviyesi Bakımlarını (DBS) yerli üretim parçaları ile yapma imkanına ve Türkiye dışında tanımlanmış çok geniş coğrafya için rekabet edebilir DSB faaliyeti yapma hakkına da kavuşmaktadır. TEI TGMHP altında üretim ve nihai montaj faaliyetlerini tamamladığı 4 adet 2.000shp güç kapasiteli T700-TEI-701D turboşaft motoru 13 Mayıs 2019’da düzenlenen bir törenle teslim etmişti. TEI Program kapsamında 218 adet T70 platform üstü ve 30 adet de yedek olmak üzere toplamda 248 adet T700-TEI-701D Turboşaft Motor üretimi gerçekleştirecektir.

Alt Yüklenici Alp Havacılık Proje kapsamında; helikopter ana, orta ve arka dişli ve dişli kutusu gövde asambleleri ve bunlara ait detayları, motor aksesuar dişli kutusu asamblesini, pervane mili gövdesi ve ana mil gibi dinamik ürünler ve bunların montaj gruplarını, mekanik uçuş kumanda sistemini, iniş takımı detay üretim, asamblesi, testi ve mühendislik hizmetleri, şaftları, uçuş emniyet yapısal asamblelerini ve yedek parçalarını üretmektedir. Alp Havacılık, T70 dinamik komponentleri ve iniş takımları ilk teslimatını 15 Ocak 2020 tarihinde düzenlenen bir törenle gerçekleştirmişti.