Tarih: 15 Ocak, 2020
DzKK ANKA Blok-B ve ANKA-S İHA’larda kullanılacak TEI-PD170 Turbodizel Havacılık Motorlarının teslimatına yönelik sözleşme 2019 yılının ikinci yarısında TUSAŞ ile TEI arasında imzalanmıştı. TEI, DzKK ihtiyacı için 4 ANKA-B ve 8 ANKA-S İHA’ndan oluşan toplam 12 adetlik ilave ANKA İHA’nda kullanılacak, ilk aşamada 13 TEI-PD170 Motorunun üretimini 2019 sonuna kadar tamamlamıştı. Sözleşme kapsamında seri imalatı yapılan motorlardan ilki, ön çalışmalar için, 27 Aralık 2019 tarihinde TUSAŞ’a sevk edilmişti. TEI, 2019 yılında ayrıca Baykar Makina tarafından yerli ve milli olarak geliştirilen BAYRAKTAR AKINCI Taarruzi İnsansız Hava Aracı (TİHA)’nda kullanılmak üzere iki TEI-PD170 motorunun üretimini tamamlamıştı. Tören kapsamında TUSAŞ tarafından DzKK için üretilecek ANKA-B ve ANKA-S İHA’larda kullanılacak 13 TEI-PD170 Motoru ile AKINCI TİHA için üretilen 2 adet TEI-PD170 ile birlikte ilk partiyi oluşturan, toplam 15 motorun teslimatı bu kapsamda tamamlamış oldu. HvKK’na teslim edilecek ilave 10 ANKA-S İHA’nda kullanılacak motorlara yönelik sözleşmesinin de imzalanmasıyla teslim edilecek motor sayısı daha da artarak 40’a ulaştı. 2020 yılı içinde ilave 25 TEI-PD170 motorunun daha seri üretimi yapılarak ikinci parti teslimat olarak TUSAŞ’a teslim edilmesi planlanıyor.
Törende konuşan TEI Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü Prof. Dr. Mahmut Faruk AKŞİT, 5 yılda TEI-PD170 motorunun geliştirilip imal edilerek testleri yapıldıktan sonra teslim ediliyor olmasının Türkiye açısından çok büyük bir başarı olduğunun altını çizdi ve proje kapsamında ülkemizin havacılık alanındaki KOBİ ve yan sanayi firmaları ile %90’ı aşan oranda işbirlikleri ve yan sanayi kullanımı yapılmış olduğunu vurguladı. AKŞİT ayrıca TEI mühendislerince geçen süre zarfında sadece PD170’in değil acil ihtiyaç kapasımnda siparişi verilen PD155 motorunun da geliştirilerek ANKA İHA’nda kullanılmak üzere teslim edildiğini anımsattı. AKŞİT, “Bugün teslimatını yapacağımız PD170 Motoru tamamen Türk mühendislerinin, işçilerinin ve çalışanlarının el emeği göz nuru olarak sıfırdan tasarlanarak geliştirilmiş bir motordur,” diye konuştu. AKŞİT, ayrıca tanıtım videosunda test görüntüleri gösterilen, PD170 Pistonlu Dizel Motor ile ilgili gelişmeler hakkında da önemli paylaşımlarda bulunarak şunları aktardı: “Video’da gördüğünüz gibi, testlerde 225 beygiri gördük. AKINTI TİHA platformunun, ikinci bir versiyonu gelecek. Orada da bu motorlarımızın, yüksek beygirli versiyonunu, AKINCI’nın yeni versiyonlarında kullanarak bu platformları uçaracağız,” dedi.
Savunma Sanayi Başkanı Prof. Dr. İsmail DEMİR de PD170 Motorunun aynı zamanda AKINCI TİHA’da kullanılacağına dikkat çekerek, “AKINCI TİHA’nın belirli modelleri olacak ve bu modellerden bir tanesini de inşallah PD170 ile uçuruyor olacağız. Buradaki motorlardan birkaçını alıp AKINCI’ya göndereceğiz, milli uçağa, milli motorları takacağız, hayırlı olsun,” diye konuştu. PD170 Turbodizel Havacılık Motorunda alt-sistem, malzeme ve işçilik maliyetleri baz alındığında %90’a yakın yerlilik oranına ulaşıldığının altını çizen Prof. Dr. DEMİR, TEI tarafından üretilen bir diğer motor TS1400’ün testlerinin de başarılı geçtiği müjdesini dinleyicilerle paylaştı. TUSAŞ tarafından imal edilen ilk T-70 Genel Maksat Helikopterinin, TEI tarafından imal edilen T700-TEI-701D Turboşaft Motorları takılarak ilk çalıştırma testinin, 25 Aralık 2019 tarihinde gerçekleştirildiğini de vurgulayan DEMİR, TEI’nin 2020 yılı içinde 25 adet daha T700-TEI-701D motor teslimatı yapacağını söyledi.
27 Aralık 2012 tarihinde imzalanan ve çalışmalarına 2013 yılında başlanılan Operatif İHA Motoru Geliştirilmesi Projesi altında ilk motor çalıştırma testi 31 Ocak 2017’de, ilk motor teslimatı 14 Kasım 2017’de, ANKA İHA üzerinde ilk uçuş testi ise 27 Aralık 2018’de gerçekleştirilmişti. Güç ve yakıt tüketimi hedefleri de kısa sürede yakalanarak motorda 6,000 saati aşan kalibrasyon ve olgunlaştırma testleri tamamlanmış, resmi kalifikasyon testleri kapsamında 6 farklı EASA CS-E testi başarıyla tamamlanmıştı. Tasarımı ve üretimi milli imkanlarla tamamlanan ve telif hakları SSB’ye ait olan TEI-PD170 turbodizel havacılık motoru, alt sistem, malzeme ve işçilik maliyetleri baz alındığında %90’a yakın yerlilik oranına ulaşırken, 2020 yılı sonuna kadar raf ürünleri hariç kalan sistemlerin yerlileştirme çalışmalarının da tamamlanması hedefleniyor.
TEI-PD170 Turbodizel Havacılık Motorlarının seri üretimi için TUSAŞ ile TEI arasında 23 Kasım 2019 tarihinde “TEI PD170 Motor Tedarik Alt Sözleşmesi” imzalanırken, bu ilk seri imalat sözleşmesi kapsamında; 40 adet motor (Operatif İHA Motoru Geliştirilmesi Sözleşmesi teknik isterlerini karşılayan TEI-PD170 Motoru), Elektriksel Güç Üretim Sistemi Kiti ve Pervane Aksesuarları Montaj Kiti ile birlikte sevk edilecek. 3,600 saatlik motor ömrü (Heron/GÖZCÜ-I İHA’nda kullanılan Rotax 914UL Motorunun hizmet ömrü 1.800 saat, ANKA İHA’larda kullanılmakta olan Thielert Centurion 2.0S [CD-155] Havacılık Motorunun hizmet ömrü ise 1.200 saattir) boyunca tüm periyodik ara bakımlar (alternatör ve dişli kutusu bakımları) ve tüm depo seviyesi planlı bakımlar sözleşme ELD (Entegre Lojistik Destek) yönetimi kapsamında TEI sorumluluğunda yapılacak. Sözleşme altında motor sipariş emirleri ise 26 Aralık 2019’da alınmıştı.
ANKA MALE İHA Sistemi’nde yer alan yabancı menşeili üç önemli alt sistemden biri olan Thielert Centurion 2.0S Motorunun yerini almak üzere TEI tarafından geliştirilen 170bg kapasiteli, çift alternatörlü ve çift turbo şarjlı PD170 Turbodizel Havacılık Motoru, dört zamanlı ve 2,1 litre hacminde olup ürün broşürüne göre 20.000ft irtifada 165bg, 25.000ft irtifada 155bg, 30.000ft irtifada yaklaşık 130bg, 35.000ft irtifada 105bg ve 40.000ft irtifada yaklaşık 90bg güç sağlayabiliyor. JP-8 Jet Yakıtı ve dizel yakıt ile çalışabilen PD170 Motorunun çıplak kuru ağırlığı ürün broşüründe 165kg olarak verilirken, motorun bütün destek ekipmanları ile birlikte uçak üzerindeki toplam ağırlığı ise 230kg. TEI Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü Prof. Dr. Mahmut Faruk AKŞİT, 28 Mayıs 2017 günü verdiği bir demecinde PD170 Motorunun sadece gövde fiyatının ABD$50.000 olduğuna dikkat çekmiş ve ANKA ya da benzeri bir İHA’nın PD170 ile 45.000ft irtifaya kadar çıkabileceğinin altını çizmişti.