€2,060 Milyar değerindeki Yeni Tip Denizaltı Projesi (YTDAP/NTSP) altında Gölcük Tersanesi Komutanlığında inşa faaliyetleri devam eden Tip 214TN REİS Sınıfı Denizaltılardan ilki olan TCG PiriReis (S-330) Denizaltısının havuza indirilme töreni, 22 Aralık 2019 tarihinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip ERDOĞAN, Milli Savunma Bakanı Hulusi AKAR, Kuvvet Komutanları ve Savunma Sanayi Başkanı Prof. İsmail DEMİR’in katılımıyla gerçekleştirildi. Tören kapsamında ayrıca Projenin 5’inci Denizaltısı TCG SeydialiReis (S-334)’in kemeresine de ilk kaynak yapıldı. TCG Piri Reis Denizaltısı’nın bundan sonraki aşamada havuzda donatım faaliyetleri devam edecek ve denizaltı sırasıyla Fabrika Kabul (FAT), Liman Kabul (HAT) ve Deniz Kabul (SAT) Testlerinin ardından 2022 yılında Deniz Kuvvetleri Komutanlığı hizmetine girecek.

133 yıllık bir geçmişe sahip olan Türk Denizaltıcılığı bugün ulaşmış olduğu seviye ile dünya bahriyeleri arasında önemli bir yere sahip. Hizmetteki denizaltı gemileri ile Denizaltı Filosu, Türk Donanmasının vurucu gücünü oluşturan muharip birliklerden birisi. Denizaltı Filosu Komutanlığı bünyesinde halen; dört AY Sınıfı, dört PREVEZE Sınıfı ve dört GÜR Sınıfı olmak üzere toplam 12 denizaltı gemisi yer alıyor. 12 denizaltı gemisi ile verilecek görevlere hazır durumdaki Türk Deniz Kuvvetleri Denizaltı Filosu, bölgemizde ve dünya çapında dikkate değer bir caydırıcı güç unsuru...

Denizaltı Filosunun bugüne kadar olduğu gibi bugünden sonra da çevre denizlerdeki harekat sahalarında harekat etkinliğini sürdürebilmesi için; daha sessiz bir tekne tasarımı ile akış gürültüsü azaltılmış, Havadan Bağımsız Tahrik Sistemi (HBT/AIP) sayesinde su altında daha uzun süreli görevler icra edebilen, akustik, termal ve manyetik izi düşük, modern sakınma/aldatma sistemleri ve yüksek kapasitedeki bataryalara sahip hibrid tahrikli modern denizaltılara ihtiyaç olduğunu gören Deniz Kuvvetleri Komutanlığı (DzKK), söz konusu denizaltıların tedariki amacıyla Yeni Tip Denizaltı Projesi’ni başlatmış ve idari sorumluluk 22 Haziran 2005 tarihli Savunma Sanayi İcra Komitesi (SSİK) kararı ile Savunma Sanayi Başkanlığı (SSB)’na verilmişti.

€2,060 Milyar değerindeki Yeni Tip Denizaltı Projesi (YTDAP/NTSP) sözleşmesi SSB ile Alman TKMS Ortak Girişimi (eski adıyla HDW-MFI Ortak Girişimi) arasında 2 Temmuz 2009’da imzalanmış ve 22 Haziran 2011’de yürürlüğe girmişti. Proje, Havadan Bağımsız Tahrik (HBT/AIP) kabiliyetli altı Reis Sınıfı Tip 214TN Denizaltısının TKMS Ortak Girişimi tarafından sağlanacak teknik destek ve teknoloji transferi ile daha önce üç AY, dört PREVEZE ve dört GÜR Sınıfı olmak üzere 11 denizaltının inşasını gerçekleştiren Gölcük Tersanesi Komutanlığı’nda inşasını kapsıyor.

Halen dört denizaltının inşası (5’inci denizaltının ilk kaynağı 22 Aralık 2019’da yapıldı) devam etmekte olup ilk denizaltı TCG PiriReis (S-330)’in en geç Aralık 2019’da havuza çekilmesi ve 2022 yılında tam harekât kabiliyeti ile hizmete girmesi planlanmıştı. Onu sırasıyla TCG HızırReis (S-331), TCG MuratReis (S-332), TCG AydınReis (S-333), TGC SeydialiReis (S-334) ve TCG SelmanReis (S-335) takip edecektir. Projede son denizaltı 2027 yılında DzKK’na teslim edilecek.

Hatırlanacağı üzere Proje başlangıcında CERBE Sınıfı olarak isimlendirilen denizaltıların tam boyu 66.3m, su üstü deplasmanı ise 1.845 ton olarak planlanmıştı. Ancak mevcut tasarımın DzKK isterlerine tam olarak cevap veremeyeceği anlaşılmış ve tasarımda fark edilen bazı kusurlar (5 önemli dizayn sorunu giderilmiştir) Türk mühendislerce giderilmişti. Söz konusu değişiklikler sonucu boyu uzayan ve ağırlığı artan denizaltılara 2014 yılından itibaren REİS Sınıfı adı verilmişti. DzKK tarafından o tarihlerde hazırlanan dokümanlarda REIS Sınıfı Denizaltıların teknik özellikleri; 66.7m uzunluk, 13.1m yükseklik (periskop mastları hariç), 6.3m genişlik, 6.0m su çekimi/draft dalmış durumda 2,042 ton, su üstünde ise 1.855 ton olarak yer almıştı. Ancak yapılan incelemeler sonrasında REİS Sınıfı Denizaltıların teknik özelliklerinde yeniden revizyona gidilmiş ve boyu yeniden uzatılırken Havadan Bağımsız tahrik (AIP/HBT) Sisteminin önemli bir unsuru olan sıvı Hidrojenin depolandığı Metal Hidrid Silindir tanklarının sayısında artışa gidilmişti. HPT/AIP Sisteminde kullanılan PEM Yakıt Pilleri için gerekli olan enerji silindir şeklindeki çift cidarlı metal hidrid tüpler içinde taşınan ve zehirleyici özelliği bulunan saf hidrojen (H2) ile sağlanmakta. Mukavim tekne içinde yatay/ufki olarak yerleştirilmiş bir adet 15.3 ton kapasiteli Sıvı Oksijen (LOX) tankı taşıyan Tip 214TN denizaltısında 6 sıra değil de 7 sıra Metal Hidrid Silindir tankının yer alması AIP Sisteminde kullanılan yakıt hücreleri için gerekli enerjinin sağlanmasında kullanılan sıvı hidrojenin depolandığı Metal Hidrid Silindirlerde taşınan hidrojen miktarını artıracağından geminin sualtında kalış süresine de olumlu etki yapacak. Tip 209PN ve Tip 214 denizaltılarında normalde mukavim tekne dışında denizaltı gövdesinin alt kısmına yerleştirilmiş 6 sıra, Tip 209 AIP denizaltısında ise 5 sıra halinde üç adet sağ tarafta üç adet de sol tarafta olmak üzere toplamda 6’şar adet metal hidrid tüp bulunmakta. Ancak TKMS tarafından, ilk kez Ekim 2017’de düzenlenen 8nci Deniz Sistemleri Semineri sırasında paylaşılan Tip 214TN Yeni Tip Denizaltı Projesi iç kesit mukavim tekne dışında 7 sıra halinde metal hidrid tüp görülmekte. Bu REİS Sınıfı Denizaltılarda 6x7=42 adet metal hidrid tüpün (toplamda 42x55kg = 2,3 tonun üzerinde hidrojen) bulunacağı anlamına gelmekte. Söz konusu ikinci revizyon öncesinde REİS Sınıfı Denizaltıların teslimat takvimi 12 aylık faz farkı ile 2021-2026 yılları olarak planlanmışken yeni takvim 2022-2027 olarak güncellenmişti.

REİS-II olarak isimlendirdiğimiz bu yeni versiyonda denizaltının tam boyu 68.35m (REİS Sınıfı ilk versiyona kıyasla 0.75m, CERBE Sınıfına göre de 2.05m daha uzun)’ye uzarken yükseklik (13.1m, periskoplar açık durumda 16,5m), genişlik (6.3m), su çekimi (6.0m) ve satıhtaki ağırlığında (yaklaşık 1.850 ton) bir değişiklik olmamış Denizaltının dalmış durumdaki ağırlığı ise 2.040-2050 ton civarında. TKMS ürün broşürüne göre Tip 214 Sınıfı yeni üretim denizaltılarda toplam uzunluk 72m’ye, suüstü deplasmanı ise 2,000 ton’a ulaşmış.

Türk Denizaltıcılık tarihinde yeni bir sayfa açacak Milli Denizaltı (MİLDEN)’nın ise 2030’lu yılların ikinci yarısından itibaren hizmete girmesi bekleniyor. Halihazırda bir yandan MİLDEN için fizibilite ve denizaltının teknik ve operasyonel özelliklerini içeren çalışmalara devam edilirken, diğer yandan da DzKK tarafından MİLDEN için üretilebilirlik araştırması yapılmakta. MİLDEN, 55 yıldır DzKK hizmetindeki denizaltıların overhollerini yapan ve 37 yıldır da denizaltı inşa eden (dünyada denizaltı inşa kabiliyetine haiz 16 tersaneden birisi) Gölcük Tersanesi Komutanlığı’nda inşa edilecek.

Tip 214 Sınıfı Denizaltılardaki Havadan Bağımsız Tahrik (HBT/AIP) Sistemi’nin kalbini her biri 120kW güç sağlayan Siemens ürünü iki adet BZM120 Proton Değişimli Membran (PEM, Polimer Elektrolit Membranlı olarak da adlandırılmakta) Yakıt Pili modülü (ilk parti U212A denizaltılarında ve Güney Kore Deniz Kuvvetleri’nin sipariş ettiği ilk parti Tip 214 gemilerde toplamda 306kW [400bg] güç üreten 9 adet [biri yedek 8’i aktif kullanım] BZM34 PEM modülü bulunmaktadır) oluşturuyor. Her biri 900kg ağırlığındaki 500 litre kapasiteli 320 hücreli BZ120 PEM Yakıt Pili modüllerinin çalışma/hizmet ömrü 2,000-4,000 saat olarak hesaplanmakta. Yani 2,000-4,000 saat çalıştıktan sonra BZM120 PEM Yakıt Pili modülünün yenilenmesi gerekecek. BZM120 PEM modülü denizaltıya su altında 2 ila 6kt hızla seyrüsefer yapabilme ve hıza bağlı olarak satha çıkmadan yaklaşık 3 hafta süre ile sualtında kalabilme kabiliyeti sağlıyor. Suüstünde 12, sualtında ise 22 knot sürate erişebilen Tip 214’ün HBT/AIP Sistemi sayesinde bataryaları şarj etmek için şnorkel yapmadan 4 knot hızla sualtında 18 gün (yaklaşık 1,250nm), azami yakıt yükü ile satıhta şnorkel yapıp dalmış durumda ise 4 knot hız ile 12,000nm yol katedebildiği belirtiliyor.

Denizaltı yüksek hızda seyir sırasında dizel motorlarını kullanırken, düşük hızda sessiz seyir için AIP Sistemi’nden yararlanıyor. HBT/AIP Sistemi’nin ana bileşenleri; PEM Yakıt Pili modülü, silindir şeklindeki metal hidrid tüpler, sıvı oksijen tankı ve kontrol ünitesinden oluşuyor. Metal hidrid tüplerde depolanan hidrojen ile sıvı haldeki oksijenin yakıt hücresi modülünde kimyasal reaksiyonu sonucunda oluşan elektrik enerjisi ile denizaltı suüstüne çıkma ihtiyacı duymadan uzun süre görev icra edebiliyor. Yakıt Pillerinde elektrik, saf hidrojen sayesinde elde edildiğinden hidrojen verildikçe elektrik elde edilene biliniyor.