Sualtı Ortam Modeli (SORTAM), Koç Bilgi ve Savunma Teknolojileri A.Ş.’nin (KoçSavunma) yazılım, simülasyon ve modelleme araçları kategorisindeki temel ürünüdür. Çok iddialı bir başlıkla, “Türkiye’nin tek yerli ve milli sualtı ortam modeli” olarak sunulan SORTAM haricinde talep edildiği gün içerisinde kullanıcının hizmetine sunulabilecek rafta hazır başka bir yerli ve milli ürün bulunmamaktadır. SORTAM’ın yurtdışı kaynaklı ürünlere göre üstünlükleri olmasına karşın, dünyada sayılı üreticiler tarafından üretilen yurtdışı kaynaklı ürünler tercih edilse bile, hem yüksek lisanslama fiyatları, hem de uygulanan kotalarla karşılaşmak kaçınılmazdır.

Deniz Harbi ihtisaslı askerler tarafından sualtı ortam modellerinin kullanım ihtiyaçları çok iyi bilinmekle birlikte, çok özel bir amaca yönelik bu yazılım araçlarına neden ihtiyaç duyulduğunu tüm karar vericilerin dikkatine sunmak yararlı olacaktır. Bu bağlamda akılda kalıcı bir benzetme yapıldığında; SORTAM’ın bir anahtar olduğunu, zincirin ilk halkası olan anahtar olmadan denizaltı savunma harbi (DSH) ve denizaltı harbinde (DH) başarı sağlamamın mümkün olmadığını ifade etmek mümkündür.

DSH ve DH denizin altında gelişip sonlanan harp nevileri olduğundan, sensörler açısından çok büyük oranda sualtı akustik ortamına bağımlıdır. Bu nedenle temel arama, tespit, teşhis, tanıma, takip ve hücum metodlarının icrasında, sualtı akustik ortamında ses dalgalarıyla çalışan SONAR (Sound Navigation and Ranging) cihazları baş roldedir. Manyetik ve elektro-optik, başta olmak üzere frekans bandının yüksek bölümlerini kullanan tüm diğer teknolojiler bu harp nevileri için SONAR’ın yanında tamamlayıcı sensörler olarak kullanılmaktadır. Görünür gelecekteki teknolojik öngörüler de, DSH ve DH’de akustiğin birincil alan olarak kullanılmaya devam edileceğini göstermektedir. Sonuç olarak, yaklaşık bir asırdır kullanımda olan SONAR teknolojisi temel olarak fazla bir değişikliğe uğramadığından, harbi kazanan taraf sualtı akustik ortamını en iyi şekilde kullanan taraf olacaktır.

Suyun içindeki akustik şartlar sıcaklık, basınç, tuzluluk etkenleri ses dalgalarının doğrusal ilerleyişini eğip büktüğünden ortama göre sürekli değişen bu faktörlerin sonarlardan çıkan ses dalgalarını nerelere taşıyacağını, sesin nerelere ulaşamayacağını bilebilmek çok önemlidir. Ses yayılım profili denilen bu bilgi ışında hem aktif hem de pasif sonar çalıştıran unsurlar cihazlarının menzillerini tahmin edebileceklerdir.

Çok basit bir anlatımla özetlenmeye çalışılan bu tahminlemeyi yapabilmek için, öncelikle, harp sahasına giren unsurların bulundukları bölgeden XBT veya XSV cihazları aracılığıyla aldıkları derinliklere göre değişen sıcaklık veya ses hızı bilgilerini sonar menzil tahmini yapacakları yazılım modellemesi üzerinde işlemeleri gerekmektedir. Bu tahmin modelleme araçları eskiden elle hesaplama yöntemlerine dayanırken, bilgisayar teknolojisine geçişle birlikte yazılımsal algoritmalara dayalı programlarla bu işlem çok daha hızlı, gerçeğe yakın yapılabilmekte, detay gibi görülen ancak doğru tahminleme üzerinde etkisi olan birçok parametre hassas olarak işlenebilmektedir.

Sonuç olarak sahadaki taktik komutanın; suüstü, denizaltı ve hava platformlarını en avantajlı yerde mevkilendirebilmesi, aktif sonarlarını çalıştırma kararlarını verebilmesi ve pasif dinlemenin avantajlarından en iyi şekilde yararlanabilmesi ancak ve ancak ses yayılım profillerini önceden mümkün olduğunca gerçeğe yakın bir şekilde tahmin edebilmesiyle mümkün olur. Hayatta kalmak ya da batmak pahasına oynanan satrancı kazanabilmek için iyi bir açılış hamleleri ancak sualtı ortam modellerinin etkili kullanımı ile sağlanabilir.

Sualtı ortamı şartları iyi bir şekilde tahmin edilmedikçe, her bir DSH platformu üzerinde taşınan ve yine her birinin değeri en az iki haneli milyon dolarla ölçülen SONAR cihazlarının etkinlikle kullanılabilmesi mümkün olamayacaktır.

Başta da ifade edildiği gibi SORTAM bu ihtiyacı yerli ve milli olarak karşılayabilecek tek seçenektir. Tıpkı anahtar örneğinde olduğu gibi maliyeti kullanıcıların SONAR cihazlarına yaptıkları yatırımın yanında ihmal edilebilecek seviyededir.

Geliştirme aşamasında SORTAM, Türk Deniz Kuvvetlerinin sağladığı imkanlardan da yararlanılarak gerçek ortamlarda uzun süreli tecrübelerden geçmiş, kullanıcıların geri beslemeleri ve ihtiyaçları sisteme yansıtılarak dünyadaki muadilleriyle yarışır bir seviyeye gelmiştir. SORTAM’ın Pakistan MİLGEM Projesi (BABÜR Sınıfı Korvetler) için seçilmesi ise uluslararası arenada layık olduğu değeri kanıtlaması açısından KoçSavunma Ailesini gururlandırmıştır. Çok saygın bir Deniz Kuvveti olan Pakistan Deniz Kuvvetlerine hizmet etmenin prestiji bizler için çok değerlidir.

Dünyadaki Deniz Kuvvetlerinin tamamının öncelikli görevi her an harbe hazır olmaktır. KoçSavunma harbe hazırlığın, harekât fonksiyonunun DSH ve DH alt fonksiyonlarının önemli bir unsuru olan sualtı ortam modellemesi hizmetini, tüm dost ve müttefik Deniz Kuvvetleri de dahil olmak üzere sözleşme yapılan kullanıcıya aynı gün içerisinde SORTAM ile sağlayabilecek şekilde göreve hazırdır.